Гүлмира Имашқызы Қуанова

Ағылшын тілі мұғалімі

«Оқушыларға өмірге қажетті интенсивті стратегияларды меңгеру-оқылым дағдысын қалыптастырудың бір жолы»

ХХІ ғасыр – білім, ғылым, технология ғасыры. Жаһандану қарқын алып, адам ресурстaры бaсты кaпиталға айналған уақытта құндылықтар өзгеріп жатыр. Сондай өзгерістердің бірі – кітап оқуға деген қызығушылықтың төмендеуі, жастардың кітапты ұялы телефон, гаджеттермен алмастыруы. Осыған орай сұраныстың өзгеруіне қарамастан, ел ертеңі болар жас ұрпақтың кітап оқуға деген көзқарасын өзгерту қажет. Ол үшін оқырманның оқылым дағдыларын жақсарту механизмдерін жетілдіріп, Оқылым стратегияларын меңгертіп, оқу барысында тиімді қолдануға жол ашылады.

Оқылым дағдысын меңгерту жолдары:

Оқылымның мақсаты – мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты әртүрлі деңгейде қабылдауы және түсіне білуі.

 Оқылым дағдылары:

 • Мазмұнын түсіну үшін оқу немесе көз жүгіртіп оқу – мәтіндегі жалпы идеяны түсіну үшін тез оқып шығу.

 • Нақты ақпараттарды табу үшін оқу – мәтін ішіндегі ақпараттарды тауып алу үшін оқу. Бұл дағдыда тұтас мәтінді түсініп оқу, мазмұнын білу маңызды емес.

Оқу пәні ретінде оқушылардың ағылшын тіліне деген қызығушылығының көзі және ынталандыру көзі ретінде ағылшын тілі сабақтарында тақырыптық мәтінді қолдану туралы мәселе барлық типтегі және типтегі білім беру ұйымдарында ағылшын тілін оқып-үйрену бағдарламасы шеңберінде әдістемелік мәселе ретінде шешілуі мүмкін және шешілуі керек. Мұғалімдер мәтіннің оқытудың ең жоғарғы бірлігі ретінде қарастырылатын, «тілдік жүйенің барлық элементтерін интеграциялайтын, біріктіретін, синтездейтін және оқудың тұрақты мотивін қамтамасыз ететін осындай сабақтарға ерекше назар аударады, қызығушылық танытады. Дәл осы сабақтар мектеп оқушыларына ағылшын тілін қарым-қатынас құралы  ретінде қолдануға үйретуге мүмкіндік береді, әлемді және ондағы өзін-өзі тану, мәдениетпен танысу, оларда ағылшын тілінде сөйлеу әрекетінің барлық түрлерін сауатты, белсенді және шығармашылықпен игеру қабілетін дамыта түседі.

Зерттеу нысаны- ағылшын тілі сабағында оқушылардың танымдық қызығушылығын тәрбиелеу үдерісі.

Егер дағдылар мен аналитикалық ойлаудың қалыптасу деңгейін анықтауға арналған мәтіндік тапсырмалар базасын жасасам, онда оқудың құзыреттілік дағдылары қалыптасады, білім сапасы артады;

- егер  жұмыстың тиімді әдістері мен тәсілдерін таңдап алсаңыз, көп деңгейлі тапсырмаларды қолдансаңыз, онда жалпы  лингвистикалық білім мен сөйлеуді дамыту деңгейі жоғарылайды.

- мәтінге байланысты бағытталған жұмыс әдісін қолдана отырып, әртүрлі типтегі тақырыптық сабақтарға машықтану;

Пәнән»типтегі мәтіндерді құрудың  күрделі дағдыларын дамытумен байланыстыру.

Ұсынылған гипотезаға қол жеткізу және оны растау үшін келесі міндеттерді шешу қажет болды: психологиялық, педагогикалық, лингвистикалық және әдістемелік әдебиеттерде мәселенің әртүрлі аспектілерінің даму дәрежесін белгілеу;

- оқушылардың үйлесімді сөйлеуін дамыту әдістемесін жетілдірудің қажеттілігі мен мүмкіндігін теориялық тұрғыдан негіздеу;

- ағылшын тіліне қызығушылық деңгейін және оған әсер ететін факторларды анықтау;

- көркем және тақырыптық мәтіндерді қолдану арқылы сабақтарды ұйымдастыру және өткізу әдістемесін әзірлеу; осы сабақтардың тілді оқыту жүйесіндегі орнын анықтау;

- ағылшын тілі сабағында көркем және тақырыптық мәтіндерді қолдану мектеп оқушыларының танымдық қызығушылығының дамуына қалай әсер ететіндігін анықтау;

- оқушылардың ағылшын тіліне пән ретінде қызығушылығын арттыру үшін оны қолдану тиімділігін эксперименталды түрде растау мақсатында сынып сабақ жүйесінде жасалған әдістеменің тиімділігін тексеру.

Мәтінмен жұмыс жасаудың негізгі әдістемесі - оны талдау. Жұмыстың мазмұнына мәтіннің атауын таңдау, бірнеше ұсынылған тақырыптан тақырып таңдау, мәтіннің тақырыптарын салыстыру кіреді;

- тақырыпты, негізгі идеяны анықтау, оның композициялық дизайнын талдау;

- жоспарлау; сөйлемдер мен мәтін бөліктерін байланыстыру тәсілін анықтау. Мәтіннің функционалдық стилін, жанрын, түрін анықтауға, сондай-ақ тілдік құралдарды талдауға және олардың мазмұн берудегі рөлін анықтауға ерекше назар аударылады.

Қорытынды: Жүйелі қолдану іске асырудың өндірістік сипатын көрсетті, берік білім мен оқуға деген саналы қатынасты қалыптастырады, өзін-өзі бақылау дағдыларын дамытады, өзін және өзінің оқу жетістіктерін барабар бағалауға ықпал етеді. Зерттеу нәтижелері алға қойылған гипотезаның дұрыстығын және оны дәлелді растаудың педагогикалық шарттарының сәйкестігін растайды (бұл тақырып бойынша білім сапасының артуымен расталады).

Болжау әдісін сабақ кезеңдерінде қолданылуына орай және оқылым мазмұнына байланысты бірнеше түрлерге жіктейміз. Алайда, қайсыбір түрі болмасын оқушының түсінігін қалыптастыруға, сабаққа деген қызығушылығын, ойлау қабілеттерін арттыруға өз білімін бағалауға зор септігін тигізеді.