Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 8 тамыздағы № 345-II Заңы

Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары туралы

(09.04.2016 ж. жағдай бойынша өзгерістер мен толықтырулармен)

 

 

 

1 тарау. Жалпы ережелер

 

1-бап. Осы Заңда қолданылатын негізгі ұғымдар

 

2-бап. Осы Заңның күші

 

3-бап. Қазақстан Республикасының Бала құқықтары туралы заңнамасы

 

4-бап. Балалардың теңдігі

 

5-бап. Баланың құқықтарын шектеуге тыйым салу

 

2 тарау. Балалардың мүддесі үшін мемлекеттік саясат

 

6-бап. Балалардың мүддесі үшін мемлекеттік саясаттың мақсаттары

 

7-бап. Қазақстан Республикасының орталық және жергілікті атқарушы органдарының мемлекеттегі бала құқықтарын қорғау мәселелері жөніндегі өкілеттіктері

 

7-1-бап. Бала құқықтары жөніндегі Уәкіл институты

 

7-2-бап. Бала құқықтары жөніндегі уәкіл

 

3-тарау. Баланың негізгі құқықтары мен міндеттері

 

8-бап. Баланың денсаулық сақтау құқығы

 

9-бап. Баланың даралыққа құқығы және оны сақтау

 

10-бап. Баланың өмірге, жеке бас бостандығына, қадір-қасиетіне және жеке өміріне қол сұғылмаушылық құқығы

 

11-бап. Баланың сөз және ар-ождан бостандығына, ақпаратқа және қоғамдық өмірге қатысу құқығы

 

12-бап. Баланың қажетті өмір сүру деңгейіне құқығы

 

13-бап. Баланың мүліктік құқықтары

 

14-бап. Баланың тұрғын үйге құқығы

 

14-1-бап. Жетім балалардың, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың тұрғын үйінің сақталуын қамтамасыз ету

 

15-бап. Баланың білім алу құқығы

 

16-бап. Баланың еңбек бостандығына құқығы

 

16-1-бап. Баланың экономикалық қанаудан қорғау құқығы

 

17-бап. Баланың мемлекеттік көмекке құқығы

 

18-бап. Мемлекеттік ең төменгі әлеуметтік стандарттарды белгілеу

 

19-бап. Баланың демалуға және демалуға құқығы

 

20-бап. Баланың міндеттері

 

4-тарау. Бала және отбасы

 

21-бап. Баланың отбасында өмір сүру және тәрбиелену құқығы

 

22-бап. Отбасындағы баланың құқықтары

 

23-бап. Бала тәрбиелеп отырған отбасыларды мемлекеттік қолдау

 

24-бап. Ата-аналардың баланы тәрбиелеу, күту және күту жөніндегі міндеттері

 

25-бап. Баланың ата-анасымен бірге тұру құқығы

 

26-бап. Баланың бөлек тұратын ата-аналармен қарым-қатынас жасау құқығы

 

5-тарау. Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған баланың құқықтары

 

27-бап. Қамқоршылық, қамқоршылық, патронат және патронаттық отбасы

 

28-бап. Бала асырап алу

 

28-1-бап. Қонақтар отбасы

 

29-бап. Баланы тәрбиелеу, емдеу және өзге де ұқсас мекемелерде ұстау және тәрбиелеу

 

30-бап. Бала құқықтарын қорғау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын ұйымдар

 

6-тарау. Мүгедек баланың құқықтары

 

31-бап. Мүгедек баланың толыққанды өмір сүру құқығы

 

32-бап. Мүгедек баланы жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік кепілдіктер

 

33-бап. Мүгедек балаларға арналған мемлекеттік көмек

 

7-тарау. Бала және қоғам

 

34-бап. Ұлттық және әлемдік мәдениетке кіріспе

 

35-бап. Бала және дін

 

36-бап. Баланы әлеуметтік ортаның теріс әсерінен қорғау

 

37-бап. Баланы алкоголь өнімдері мен темекі өнімдерінің зиянды әсерінен қорғау

 

38-бап. Баланы есірткі заттарынан, психотроптық заттардан, олардың аналогтарынан, күшті немесе улы заттардан қорғау

 

39-бап. Баланы денсаулығына, адамгершілік және рухани дамуына зиян келтіретін ақпараттан қорғау

 

40-бап. Баланы жезөкшеліктен қорғау

 

40-1-бап. Баланы денсаулығына, адамгершілік және рухани дамуына зиян келтіретін өнімді айналымға тарту жөніндегі әрекеттерден қорғау

 

41-бап. Балалардың соғыс қимылдарына қатысуына тыйым салу

 

41-1-бап. Баланы заңсыз қоныс аударудан қорғау

 

8 тарау. Баланың құқықтары мен заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау

 

42-бап. Алынып тасталды

 

43-бап. Баланың заңды өкілдері

 

44-бап. Мемлекеттік органдар және бала құқықтарын қорғау

 

45-бап. Осы заңды орындау кезінде дауларды шешу тәртібі

 

46-бап. Қазақстан Республикасындағы балалардың жағдайы туралы Мемлекеттік баяндама

 

47-бап. Босқын балалар мен мәжбүрлі қоныс аударушылардың құқықтарын қорғау

 

47-1-бап. Ұлттық алдын алу механизмі

 

47-2-бап. Үйлестіру кеңесі

 

47-3-бап. Ұлттық алдын алу тетігінің қатысушыларына қойылатын талаптар

 

47-4-бап. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушының құқықтары

 

47-5-бап. Ұлттық алдын алу тетігі қатысушыларының міндеттері

 

47-6-бап. Ұлттық алдын алу тетігіне қатысушының өкілеттігін тоқтату

 

47-7-бап. Алдын алу сапарларының түрлері мен жиілігі

 

47-8-бап. Алдын алу сапарларының тәртібі

 

47-9-бап. Ұлттық алдын алу тетігі қатысушыларының жыл сайынғы шоғырландырылған баяндамасы

 

47-10-бап. Құпиялылық

 

47-11-бап. Уәкілетті мемлекеттік органдардың ұлттық алдын алу тетігінің қатысушыларымен өзара іс-қимылы

 

9 тарау. Баланың жауапкершілігінің ерекшеліктері және оның мінез-құлқына әсері

 

48-бап. Баланың жауапкершілік ерекшеліктері

 

49-бап. Баланың мінез-құлқына әсер ету ерекшеліктері

 

10 тарау. Қорытынды ережелер

 

50-бап. Қазақстан Республикасының Бала құқықтары туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

 

51-бап. Уәкілетті органның Бала құқықтары туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының сақталуын іске асыруды үйлестіруі

 

52-бап. Бала құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік бақылау

 

53-бап. Бала құқықтарын қорғау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын мемлекеттік органдар мен ұйымдардың қызметін үйлестіру

 

 

 

Бүкіл мәтін бойынша "заңнамалық актілермен", "заңнамалық актілермен" деген сөздер тиісінше "заңдармен", "заңдармен" деген сөздермен ауыстырылды-23.11.10 ж. № 354-IV Заңға сәйкес (старды қараңыз. ред.)

 

 

 

Кіріспеге 23.11.10 ж. № 354-IV Заңға сәйкес өзгерістер енгізілді (стар қараңыз. ред.)

 

Осы Заң балаларды қоғамда толыққанды өмірге дайындаудың басымдығы, олардың қоғамдық маңызы бар және шығармашылық белсенділігін дамыту, оларда жоғары адамгершілік қасиеттерді, патриотизм мен азаматтықты тәрбиелеу, жалпыадамзаттық негізде ұлттық сана-сезімді қалыптастыру қағидаттарын негізге ала отырып, Қазақстан Республикасының Конституциясымен кепілдендірілген баланың негізгі құқықтары мен заңды мүдделерін іске асыруға байланысты туындайтын қатынастарды реттейді. әлемдік өркениеттің құндылықтары.

 

1 тарау. Жалпы ережелер

 

 

 

1-бапқа 13.04.05 Ж. № 40-III Заңға сәйкес өзгерістер енгізілді (стар қараңыз. 23.11.10 ж. № 354-IV заңнама редакциясында баяндалған (қараңыз) стар. ред.)

 

1-бап. Осы Заңда қолданылатын негізгі ұғымдар

 

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

 

1) ата-анасының қамқорлығынсыз қалған бала, - ата-анасының ата-ана құқықтарының шектелуіне немесе одан айырылуына, ата-анасының хабар-ошарсыз кетті деп танылуына, олардың қайтыс болды деп жариялануына, әрекетке қабілетсіз (әрекет қабілеті шектеулі) деп танылуына, ата-анасының бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеуіне, ата-анасының бала тәрбиелеуден немесе оның құқықтары мен мүдделерін қорғаудан жалтаруына байланысты жалғыз немесе екі ата-анасының қамқорлығынсыз қалған бала, оның ішінде ата-аналар баласын тәрбие немесе емдеу мекемесінен алудан бас тартқан кезде, сондай-ақ ата-анасының қамқорлығы болмаған өзге де жағдайларда;

 

2) бала-он сегіз жасқа (кәмелетке)толмаған адам;

 

3) бала құқықтарын қорғау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын ұйымдар-бұл әлеуметтік қолдауды, әлеуметтік-тұрмыстық, медициналық-әлеуметтік, әлеуметтік-педагогикалық, психологиялық-педагогикалық, құқықтық қызметтер мен материалдық көмек көрсетуді, өмірлік қиын жағдайдағы балаларды әлеуметтік оңалтуды жүзеге асыратын ұйымдар, мұндай балалардың еңбекке қабілеттілігіне қол жеткізгеннен кейін олардың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету жасы;

 

4) баланы әлеуметтік оңалту-баланың жоғалтқан әлеуметтік байланыстары мен функцияларын қалпына келтіру, тіршілікті қамтамасыз ету ортасын толықтыру, оған қамқорлықты күшейту жөніндегі іс-шаралар;

 

5) баланың әлеуметтік бейімделуі - өмірлік қиын жағдайдағы баланы қоғамда қабылданған құндылықтарды, мінез-құлық қағидалары мен нормаларын игеру және қабылдау жолымен әлеуметтік орта жағдайларына белсенді бейімдеу процесі, сондай-ақ психологиялық және (немесе) моральдық жарақат салдарын еңсеру процесі;

 

6-тармақшаға 09.04.16 ж. № 501-V (2017 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) Заңына сәйкес өзгерістер енгізілді (стар қараңыз. ред.)

 

6) баланың заңды өкілдері-Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес баланың құқықтары мен мүдделеріне қамқорлық жасауды, білім беруді, тәрбиелеуді, қорғауды жүзеге асыратын ата-аналар, бала асырап алушылар, қорғаншы, қамқоршы, патронат тәрбиеші, асырап алушы ата-аналар, оларды алмастыратын басқа да адамдар;

 

7) баланы экономикалық қанау-бұл балалар еңбегінің ең нашар нысандары, оның ішінде кәмелетке толмағандарды сату, оларды қылмыстық әрекетке немесе қоғамға жат әрекеттер жасауға тарту, жезөкшелікпен айналысу, порнографиялық суреттер түсіру немесе кәмелетке толмағандардың порнографиялық сипаттағы ойын-сауық іс-шараларына қатысуы, сондай-ақ заңдарда белгіленген жұмысқа қабылдау үшін ең төменгі жастан кіші балалар жасайтын еңбек Қазақстан Республикасының;

 

8) жетім бала-екеуі де немесе жалғыз ата-анасы қайтыс болған бала;

 

9) қамқоршылық-он төрт жастан он сегіз жасқа дейінгі балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғаудың құқықтық нысаны;

 

10) қорғаншылық-он төрт жасқа толмаған балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғаудың құқықтық нысаны;

 

11) Мемлекеттік ең төмен әлеуметтік стандарттар-мемлекет белгілеген әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің, нормалар мен нормативтердің ең төмен көлемін қамтитын балалардың өмір сүру сапасын қамтамасыз етудің негізгі көрсеткіштері;

 

12) мүгедек бала-тіршілік әрекетінің шектелуіне және оны әлеуметтік қорғау қажеттілігіне әкеп соғатын ауруларға, жарақаттарға, олардың салдарына, ақауларға байланысты дене функцияларының тұрақты бұзылуымен денсаулығы бұзылған он сегіз жасқа дейінгі адам;