Рухани адамгершілік туралы әңгімелесейік.
Поговорим о нравственности.
Мектеп жасына дейінгі балаларды
рухани-адамгершілікке тәрбиелеу
Қандай рухани адамгершілік қасиеттер адамға тән?
Баланың бойында рухани адамгершілік қасиетті дамытудың маңызды шарттарының бірі – баланы қоршаған ортада шынайы көзқарас, көңілді жағдай туғызу болып табылады. Балалар барлығын да жақыс түсіне біледі, олар әсемдікке қызығады, қуанады, бір-біріне көмектеседі, қинала біледі, ренжиді, өздерінің ойын жеткізе біледі. Отбасылық мерекелер балаларға оң әсер береді. Бала өзіне деген қамқорлықты, туыстарының сүйіспеншілігін түсінеді және ұйымшыл, бақытты жанұяда өмір сүріп жатқанын жақсы сезінеді.
Көп жағдайда эмоциялық қабылдау балаға табиғатты аялай білуге, басқадай адамдарға көмек көрсетуге және жағдайды сезіне білуге әсер етеді. Өкінішке орай, үлкендер көп жағдайда баланың қарапайым көзқарасын түсіне бермейді, олардың: «Ауырып тұрсың ба?», «Сен неге көңілсізсің?» деген балалық шын көңілмен қойған сұрақтарына дұрыс жауап та бермейді. Ол дұрыс емес. Бала өзінің құрдасының жылап тұрғанын көрсе жылап жіберуі мүмкін. Мұндай сәтте баланың әрбір қойған сұрағына тиянақтап жауап беруге, оның айтқандарын тыңдауға және оның көңіл-күйін, жан-дүниесін сезінуге және бағалай білуге тырысу керек.
Отбасының атмосфералық жағдайы балаға үлкен әсер береді. Егер баланың ата-анасы жанұяға тән қиыншылықтар мен қуанышты жағдайларды тең әрі дұрыс бөлісетін болса, онда бала да ата-анасына еліктеп, соларға ұқсауға тырысады. Осыдан кейін бала алдымен өзіне жақын адамдарға, одан кейін басқаларға көмек көрсетуге, қол ұшын беруге әзір тұрады. Баланы кешіруді немесе жазалауды қалай түсінесіз? Көптеген жағдайда үлкендердің өзі баланың қолынан келмейтін нәрселері талап етеді. Біз үлкендер, балаға тек біздің сүйіспеншілігіміз ғана емес, сонымен қатар оларға құрмет көрсете білуіміз керек екенін ешқашан естен шығаруға болмайды. Кез-келген бала, тіпті тыңдамайтын баланың өзі үлкендердің оны қолдайды және түсінеді деп ойлауға құқығы бар. БҰҰ халықаралық конвенциясында баланың құқығы анықталған, атап айтқанда "ата-ананың" міндеті: өздерінің баласын тәрбиелеу; олардың денсаулықтары туралы ойлап емдетуге, алдын-ала емдеу шараларын жасатуға; баланың дене-тұлғасы бітімін дұрыс жетілдіру, рухани және адамгершілік тұрғыдан дамытуға; өз балаларының құқықтарын және мүдделерін қорғауды қамтамасыз етуге; олардың денсаулықтарына және дұрыс дамуларына зиян келтірмеуге; баланың адамгершілік қасиеттеріне зиян келтіретіндей етіп қорламау, зиян келтірмеу, қатыгез, қатал болмау. «Сенің қылығың жетіп болды! Әбден шаршаттың! Шыдамым таусылды!» деген қатал сөздер айтылмауға тиісті. Мұндай сөздер үнемі қайталана берсе, бала оған үйреніп алады. Баланың тыңдамауы оның психикасына да әсер етеді.
Нравственное воспитание у дошкольников.
Какие нравственные качества присущи человеку?
Одним из важнейших условий успешного развития нравственных чувств у ребенка является создание взрослыми здоровой, доброжелательной, жизнерадостной обстановки вокруг него. Дети отзываются на все доброе, прекрасное, выказывают сочувствие, приходят на помощь друг другу, грустят, радуются. Массу положительных эмоций дают семейные праздники. Ребенок чувствует, что живет в счастливой, дружной семье, ощущает любовь и внимание близких.
Эмоциональная восприимчивость во многом определяет умение сочувствовать, появляется желание заботиться о других, бережно относиться к природе. К сожалению взрослые не всегда понимают, что проявление сочувствия у детей начинается с малого, с простых на первый взгляд вопросов детей: «Тебе больно?», «Отчего ты грустишь?» и т.д. дети чутко реагируют на доброжелательное отношение к ним, искренне тянуться к людям добрым, отзывчивым. Ребенок может заплакать если видит, что плачет его сверстник. Необходимо обращать внимание именно на первые, порой незначительные попытки ребенка проявить сочувствие, поддержать его добрые намерения. Благородные поступки детей, пусть незначительные, необходимо замечать и оценивать. Только при сравнении, доброго с плохим, злым формируются нравственные чувства ребенка.
Важным моментом является и положительное эмоциональное отношение к окружающим людям как общий психологический фон. Большое влияние на ребенка оказывает микроклимат в семье. Если родители делят между собой трудности и радости, то ребенок подражает таким формам взаимоотношений, учиться проявлять гуманное отношение прежде всего к своим близким, а затем и ко всем остальным. Наказывать или прощать? Нередко мы, взрослые, сами провоцируем ребенка на плохое поведение требованиями, с которыми он не может справиться. Важно понять: мы должны научиться быть последовательными и спокойными, твердыми, но доброжелательными, осознать, что ребенку нужна не только наша любовь, но и уважение. Любой ребенок, даже самый непослушный, вправе рассчитывать на ваше понимании и поддержку. В Международной Конвенции ООН о правах ребенка определено, что «родители обязаны: заниматься воспитанием своих детей; заботиться об их здоровье, физическом, духовном и нравственном развитии; обеспечивать, защищать права и интересы своих детей, не причинять вред их здоровью и развитию; воспитывать детей, исключая пренебрежительное, жесткое, грубое, унижающее человеческое достоинство, обращение». Недопустимы, даже в критических ситуациях, грубость, унижение, злость, выражения типа: «терпеть не могу», «ты меня извел, надоел», «у меня нет больше сил». Повторяемые постоянно эти выражения перестают быть значимыми для ребенка, он их просто не замечает. Запреты всех взрослых в семье должны быть одинаковы.
Помните, что детское непослушание всегда имеет психологические мотивы: нарочитое непослушание означает, что ребенок хочет быть в центре внимания; проказы свидетельствуют о том, что ребенок жаждет эмоциональных впечатлений; упрямство- свидетельство желания быть независимым; агрессия- ребенок ищет способ самозащиты; суета, беготня- ребенок дает выход энергии.
