Ата-аналарға арналған жаднама
1. Күн тәртібі. Егер балаңызда ол жоқ болса, орнатыңыз. Сіздің ұлыңыз немесе қызыңыз уақытында тамақтанып, сабағын оқып, қыдырып, ойнап, ұйықтауға жатуы керек. Таңертең еш абыржусыз тұрып, жиналып, мектепке баруы тиіс.
2. Үйде қолайлы, тыныш жағдай болуы тиіс. Сіздің кішкентай оқушыңыз сабақтан кейін тым жабырқау оралуы мүмкін. Оны жазаламаңыз және асықтырмаңыз.
3. Баланы сабырмен оятыңыз. Оянған сәтте ол сіздің күлімсіреген жүзіңізді көріп, мейірімді үніңізді естуі керек.
4. Баланың таңғы асын ішуін қадағалаңыз (аз да болса нәрлі болсын), өйткені мектеп беретін түстікке дейін оған әлі көп жұмыс жасауға тура келеді.
5. Баланы таңнан асықтырмаңыз, жоққа бола ұрыспаңыз, аздаған қателіктері мен жаңылысқаны үшін сөкпеңіз. Портфелін, ауыстыратын аяқкиімін, формасын кешкілікте дайындап қойыңыз.
6. Баланы мектепке шығарып салып тұрып, «Бүгін нашар баға алушы болма», - деп тықыртпаңыз. Одан да оған табыс тілеп, жігер беретін жылы сөз арнаңыз – оның алдында ауыр күн тұрғанын ұмытпаңыз.
7. «Бүгін қандай баға алдың?» деген сөзді ұмытпаңыз. Баланы мектептен келгенде сабырмен қарсы алып, сұрақты жаудырмай, аздап сергіп алуына мүмкіндік жасаңыз (өзіңіздің жұмыс күнінен кейін, адамдармен бірнеше сағат бойы қарым-қатынас жасаудан қалай шаршап келетіңізді еске алыңыз). Егер бала тым елеуреп келген болса, біреумен бөліскісі келсе, қол сілтеп, кейінге сырғытпаңыз, айтарын мұқият тыңдаңыз – бұл көп уақыт ала қоймайды.
8. Егер балаңыздың әлденеге ренжіп келгенін байқасаңыз, бала өзі үндей қоймаса, тықақтап сұрамаңыз, аздап сабасына түскеннен кейін, бала неге ренжігенін өзі-ақ айтып береді.
9. Мұғалім ескерту айта қалса, баланы жазғыра жөнелуден сақ болыңыз. Екі жақты да тыңдап алмай тұрып, қорытынды жасауға асықпаңыз.
10. Мектептен келгеннен кейін балаға күш жинап алу үшін 2-3 сағат демалыс қажет.
11. Сабақ орындау үшін бала күнде бір мезгілде, мүмкіндігінше сағат 15-тен 17-ге дейінгі аралықта отырғаны дұрыс.
12. Бала сабақты ең күрделі сабақтан бастағаны, ал ең сүйікті, жеңіл сабақтарды соңына қалдырғаны жөн.
13. Бір отырғанда барлық сабақты орындап бір-ақ тұруын талап етпеңіз. Әрбір 30-40 минут сабақтан кейін 5-10 минуттық үзіліс жасағаны дұрыс. Бұл үзіліс кезінде бала қозғалыс жасауы керек, мысалы, қоқыс шығарып келу немесе итті қыдыртып келуді, жақын жердегі дүкеннен нан алып келуді өтінуге болады. Бұдан кейін бір алма немесе бір стақан шырын ұсыну керек.
14. Физиологтардың айтуынша, басқа демалыс түрлеріне қарағанда, күндізгі ұйқы организмнің жұмыс қабілеттілігін анағұрлым артық қалпына келтіретін көрінеді, тіпті балаларға сондай пайдалы таза ауадағы ойыннан да артық. Күндіз 1-1,5 сағат ұйықтау арқылы тәуліктік ұйқы мерзімін ұзартуға болады. Егер сіз баланың күн тәртібін бала күндіз ұйықтап алатындай етіп ұйымдастыра алсаңыз, оның үй тапсырмасын орындау өнімділігі айтарлықтай өседі, ал өзі белсендірек әрі көңілдірек бола түседі.
15. Отбасындағы үлкендердің баламен біркелкі қарым-қатынас жасауын талап етіңіз, ал тәрбиесіне қатысты келіспеушіліктеріңіз болса, ол туралы бала жоқ кезде сөз еткендеріңіз жөн. Егер тіл табыса алмаушылық болса, психологпен, мұғаліммен, дәрігермен ақылдасыңыз – көптеген қызықты да пайдалы кеңес аларыңыз сөзсіз.
16. Баланы ұйқыға жатқызарда, жағымсыз нәрселерді еске алмаңыз, қателіктерін бетіне баспаңыз, ертең болатын бақылау жұмысын, т.б. талқыламаңыз.
17. Баладан бірден барлығын талап етпеңіз, сәтсіздіктеріне сабырмен қараңыз.
18. Баланың өміріне қызығушылық танытыңыз. Оның не ойлайтынын білуге тырысыңыз. Үйге қайтып келе жатқанда, мектепте не болғанын сұрап біліңіз.
19. Таза ауада серуендеуі қажеттігін ұмытпаңыз. Ол күніне 40 минуттай далада қыдыруы керек.
20. Үйде бала бірнеше сағаттап теледидар немесе компьютер алдында отыруға даяр. Алайда бұл техникамен қарым-қатынас мерзімі шектеулі болуы тиіс. Оқушылар теледидар немесе компьютер алдында аптасына 3-4 рет 60 минуттан ғана отыруы керек. Оқушыларға мазмұны жағынан олардың мүддесіне сай келетін бағдарламаларды ғана көруіне рұқсат еткен дұрыс.
21. Балалардың жүйке жүйесі ақыл-ой жүктемесінен ғана емес, демалыс күндері және каникул күндеріндегі ойын-сауық шараларына байланысты шектен тыс эмоциялық әсерлерден де қажуы мүмкін. Демалыс кезінде де баланың күн тәртібі сақталуын қадағалаған жөн.
22. Демалыс кезінде баланың теледидар алдында отыруы жай күндегідей сақталуы керек. Баланың каникул және демалыс күндеріндегі бос уақытын қыдыруға, таза ауадағы қозғалысты ойындарға, экскурсияға, үйде және мектеп маңы өлескісіндегі пайдалы еңбекке, спорт ойындарына арнағаны дұрыс. Әрине, үстел үсті ойындары, қолөнермен айналасу, әдеби кітаптар оқу.
Педагог-психолог: Курмангалиева А.С.
Психологтың ұсыныстары
Ата-аналарға кеңес беру
Баланың балабақшадағы бейімделуі.
Іс жүзінде барлық жас ата-аналардың алдында ерте ме, кеш пе, баланы балабақшаға беру қажеттілігі туралы мәселе туындайды, өкінішке орай, бірақ декреттік демалыс үш жылға созылуы мүмкін. Әр отбасында бала күтуші қызметін пайдалану мүмкіндігі жоқ. Иә мен әжелері әрдайым емес мүмкіндігіне ие дни напролет жүргізуге айтып отыр. Мұнда ата – аналарға көмек ретінде балабақша келеді. Бала мен оның ата-аналары үшін маңызды кезең балабақша жағдайына бейімделу болып табылады. Кейде бұл процесс балалардың белсенді наразылығын тудыруы мүмкін. Барлық балалар өз ойларымен, өмірге көзқарасымен және эмоцияларды көрсету тәсілдерімен мүлдем бірегей тұлға болып табылады. Себептері бала белсенді протестует против посещения детского сада, сондай-ақ, мүмкін ең әр түрлі. Және, тиісінше, бұл проблеманы шешу тәсілдері да әртүрлі болуы тиіс. Сонымен қатар, әрбір бала өзінің жеке тәсілін талап етеді. Бұл мәселені елемеу емес, шұғыл түрде шешу қажет. Және ең алдымен, бұл бала неге күрделі, бала бақшаға барғысы келмейді деп түсіну керек.
Статистика көрсетіп отырғандай, ата-аналардың өздері балада бала бақшаға деген жағымсыз қарым-қатынасты қалыптастыруға кінәлілер болып табылады. Бұл мәселелер ең басында – барлық балалар болатын бейімделу кезеңі кезінде басталады. Балалар психологтары мен дәрігер-терапевттер барлық балаларды үш негізгі топқа бөледі.:
1. Бірінші бейімдеу тобы.Бұл топқа бейімделу кезеңін барынша қиын ететін балалар түседі. Мұндай балалар балабақшаға барғаннан кейін бірден үздіксіз ауырып қалады,және де жыл мезгіліне қарамастан. Сонымен қатар, осындай сәбилер тобында әртүрлі жүйке – психикалық бұзылулар сирек емес, көбінесе өте ауыр.
2. Екінші бейімдеу тобы.Екінші бейімделу тобына түсетін балалар бақшаға барғаннан кейін бірден түрлі суық тию және жіті респираторлық аурулармен ауырады. Алайда, бірінші топқа қарағанда, мұндай балаларда жүйке-психикалық бұзылулар жоқ, бұл алғашқы күндері біраз жеңіл алаңдаушылық емес.
3. Үшінші бейімдеу тобы. Ал, үшінші бейімделу тобына мамандар бейімделу кезеңі мүлдем асқынусыз өтетін балаларды жатқызады. Балалардың балабақшада бейімделуі бұл жағдайда тегіс болады.
Әдетте, бейімделу кезеңінің ұзақтығы шамамен бір айға тең. Бірақ, әрине, ол әр баланың жеке ерекшеліктеріне байланысты бір аптадан бірнеше айға дейін өте өзгеруі мүмкін.
Балаға психологиялық ыңғайсыздық қандай болуы мүмкін?
Айтпақшы, бала бақшаға барғысы келмейді, Оның алдында алғашқы күндері, тіпті апта бойы болған қорқыныш өте түсінікті және табиғи. Сонымен қатар, олар баланың психологиялық дамуы мүлдем қалыпты екенін куәландырады. Балаға психологиялық ыңғайсыздық тудыратын бірнеше негізгі факторлар бар:
Қоршаған жағдай
Барлығына белгілі, психологиялық жайлылық пен сенімділік үшін балаға өмірлік тұрақтылық қажет. Алайда, балабақшада қоршаған жағдай үй жағдайынан түбегейлі ерекшеленеді. Оның үстіне, көбінесе баланы рухани тепе-теңдіктен ересек адам тіпті назар аудармаған ұсақ – түйектерді шығара алады-перделердің түсі, төсек-орын жабдықтары, жарық және т.б.
Күн тәртібі
Бала бақшаға берер алдында, оны бірте-бірте балабақшаның күн тәртібіне ауыстырыңыз. Дегенмен, ата-аналар бұл өте ақылға қонымды кеңесті елемейді. Нәтижесінде таңғы сағат 10 – 11-ге дейін ұйықтауға үйренген бала таңғы сағат 7-де жылы кереуеттен күштеп алып, балабақшаға тастайтынына қарсылық білдіретіні сөзсіз. ИЯ, сүйікті ана кетеді. Ал, қалай ащы емес пе?
Баланың психикасы үшін қосымша тітіркендіргіш факторды болдырмау үшін, балаға баратын балабақшада күн тәртібін алдын ала білу қажет. Және бала бақшаға бірінші рет барудың болжанған күніне дейін кем дегенде бір ай бұрын баланы оған үйретуді бастау керек. Бұл ата-аналар өз өмірін және сәбиін өте жеңілдетеді.
Баланың қысылған эго
Көптеген балалар қатты сынайтын тағы бір фактор-бұл ұжым. Бұл жерде таңқаларлық ештеңе жоқ-бірнеше жыл бойы бүкіл әлем бала айналасына, оның сезімдеріне, тілегі мен қажеттіліктеріне айналды. Ал енді бала көп балалармен қоршалған және ол бұдан былай назар аудару орталығы болып табылмайды, өйткені тәрбиеші өзінің үлкен ықыласымен әрбір балаға жеке көңіл бөле алмайды.
Әдетте, әсіресе күшті жарақат факторы отбасында бір немесе кіші балалар үшін болып табылады. Егер ата – аналар барлық күшпен балаларды бөлмеуге тырысса да, күнә не істеу керек? Осы жарақат факторының ауырлық дәрежесін төмендету үшін психологтар баланы балалар алаңдарында, балалар мерекелерінде – балаларымен жиі қоршауға кеңес береді.
Бейтаныс адамдар
Бала бақшаға барған баланы қоршауға бастаған бейтаныс адамдардың саны өте көп. Тәрбиешілер, күтушілер, музыкалық және дене шынықтыру қызметкерлері – балаға оларға үйрену өте қиын. Бала ауыр психологиялық стрессті бастан бастайды, ол айқайлап және жылап көрінеді.
Бұған жол бермеу үшін сәбиді әлеуметтендіру мәселесін уақытында қарастыру қажет. Қоғамнан алыс үйде ұстамаңыз. Бала ересек адамдармен жиі сөйлескен сайын, бала бақшаға бейімделу кезеңі соғұрлым ауыртпалықсыз өтеді. Бала алыс туыстарымен, ата – анасының достарымен, ақыр соңында, подъездегі әжелермен сөйлесе алады.
Айтпақшы, көптеген балалар психологтары ата-аналарға мүмкіндік табуға және баланы балабақшада тәрбиешімен алдын ала таныстыруға кеңес береді.
Кез келген бала үшін ана-әлемнің орталығы емес, бүкіл әлем. Ал балабақшада бала өзінің ыстық сүйікті анасымен қоштасуға мәжбүр. Және бұл таңқаларлық емес – өйткені бұрын сіз барлық уақытта бірге ажырағысыз болдыңыз. Көбінесе бұл стресс факторы баланың бейімделуі кезіндегі ең ауыр факторлардың бірі болып табылады.
Киіміңізге сенетін жылап тұрған балаға ашуланбайды - ол шын мәнінде анасы кетіп, одан кейін қайтпайтындығына шынайы сенеді. Кеше де, кеше де, ертең де, одан кейін де қайтып келгеніңіз, бүгін де қайтып оралыңыз да, кез келген басқа да ақылға қонымды дәлелдер баланың үрейлі қорқынышын жоққа шығара алмайды.
Баланың моральдық жай-күйін жеңілдету үшін, баланы ананың кейде кетуін алдын ала үйрету қажет. Бірақ әрқашан қайта оралады. Ең ерте жастан бастап, ең болмаса қысқа уақыт ішінде – әкеммен, әжеммен, досыңызбен қалдырыңыз. Балабақшада бейімделу кезеңі кезінде бала әлдеқайда жеңіл болады.
Беймәлім
Баланың балабақшаға барғысы келмеуінің тағы бір себебі-беймәлім қорқыныш. Бала жай ғана-ол білмейтіннен қорқады. Көбінесе ата-аналар психологтардан бұл туралы естиді, таңданады және қарсы шығады – бірақ бала балабақшаға бір апта – екі барады! Алайда, бала үшін тұрақтылық өте маңызды екенін есте сақтаңыз. Ал баланың ғана емес, кез келген адамда тұрақтылық сезімі өмірдің түбегейлі өзгерістерінен кейін шамамен бір айдан соң жасалады.
Бұл жағдайда ештеңе істеуге болмайды ма? Әрине, сіз аласыз. Ата – аналар алдын ала, алдында, тәрбиешіден келесі күні не күтілетіні-қандай сабақтар, қандай ойындар, мәзірлер туралы білуге тиіс. Және ұйқы алдында балаға барлық кешке өте егжей-тегжейлі айтыңыз. Ал балабақшаға баратын жолда бұл туралы тағы да айтып беріңізші. Бірнеше күн өткен соң, бала оның не күтетіні туралы алдын ала нақты хабардар екеніне көз жеткізгенде, ол бала бақшадағы белгісіз жағдайдан қорқады.
Қандай жағдайда балабақша болмайды?
Алайда, өкінішке орай, егер бала балабақшаға барғысы келмесе, онда ол жақсы және сонда жүрмеу керек. Әйтпесе, салдары өте ауыр болуы мүмкін. Мұндай жағдайларға:
Тым ұзақ бейімделу кезеңі, ешқандай жақсартулар жоқ: үш айдан астам –
Артық агрессия жағына қарай өзгерткен мінез-құлық.
Энурезбен немесе күшті түнгі қорқынышпен жүретін ауыр жүйке күйзелісі.
Егер әлдебір объективті себептермен ата-жоқ, енді тарту мүмкіндігінің балабақша, жоқ тартыңыз уақыт актілерінде, жақында, бәрі өзінен өзі. Балалардың балабақшаға бейімделуі – жақсы таныс іс-бала психологына көмек көрсету ақылға қонымды.
Психолог кеңесі
Мектепке дейінгі кіші жас –Бұл тұлғаның бастапқы қалыптасу кезеңі, баланың жаңа білімі мен іскерлігін меңгеру кезеңі, әлемді белсенді тану кезеңі. Өзіндік сананы дамыту және "мен" бейнесін бөлу баланың жеке басын, оның даралығын дамытуды ынталандырады. Баланың дамуы бір жасқа дейінгі сатыдан екінші сатыға тұрақты ауысу сияқты өзге нәрсе емес. Сыни кезеңдер тұрақты болады. Дағдарыс, дамудың жаңа, неғұрлым жоғары деңгейіне көшу сияқты өзге нәрсе емес. Психологтар 0-ден 7 жасқа дейінгі баланы дамытуда үш тұрақты кезеңді бөледі, әр тұрақты кезең дағдарыспен аяқталады: 1 жылда, 3 жылда және 6-7 жаста. Дағдарыс кезінде ата-аналар не істей алады:- баланы үнемі ұрыспауға және оның дербестігінің барлық жағымсыз көріністері үшін жазалауға болмайды; –дағдарыс кезеңінің тұруы-сөзсіз процесс екенін есіне ала отырып, дағдарысты кез келген жолмен қоюға болмайды. - Баланың қыңырлығы мен қыңырлығына үлкен мән бермеңіз. Мұны қажеттілік ретінде қабылдаңыз. - Түзету ұстамасы кезінде жаныңызда қалыңыз, балаға оны жақсы көретініңізді сезініңіз. - Өз күшіңізді және балаға деген артықшылығыңызды атап көрсетпеңіз, дағдарыс әр тарап өзінше қыңыр тұратын соғысқа өтпеуі тиіс. Келісуді үйреніңіз, ымыраға келуге тырысыңыз. - Баланың қиыншылығы-өз еркіндігінің дәрежесін анықтаудың тәсілі, сондықтан алдын ала еңсерілмейтін заңдардың қысқа жиынтығын жасап, оларды ұстанудың жақсы жолы. - Егер сіз "жоқ" деп айтсаңыз, баламен мінез-құлықта табандылықпен және дәйекті болыңыз, сол пікірде болыңыз. Барлық отбасы мүшелері, оның ішінде әжелер мен аталар үшін бірыңғай мінез-құлық стратегиясын әзірлеңіз. - Баланың өзін-өзі бақылау қызметін дамыту және мінез-құлық формаларын таңдау мүмкіндігі қалуы үшін тыйым салулар аз болуы тиіс; тыйым салулар отбасының барлық мүшелерінің арасында келісілуі тиіс (баланың санасына қол жеткізе алмай, бірыңғай фронт болу керек). - Жағдайды сындыру үшін балаға көбірек еркіндік пен дербестік беріңіз. Балаңызға сенетініңізді және онымен тең екеніңізді көрсетіңіз. Баланың құқықтары мен міндеттерін ақылға қонымды түрде кеңейтіңіз. -Егер ата-аналардың мықты ерік-жігері баланың дамып келе жатқан ерік-жігерін бәсеңдетсе, невротика алуға болады. -Егер ата-аналар баланың өз бетінше шешім қабылдау ниетін көтермелесе және оған еркін таңдау мүмкіндігін берсе, ол тез арада өзін жауапкершілікпен атқара бастайды. - Балаға теріс эмоцияларды шешудің рұқсат етілген тәсілдерін көрсетіңіз. - Дағдарысты сәтті еңсере отырып, бала дербес, қоршаған ортаға тәуелсіз болады,ол өзін жеке тұлға ретінде сезінеді. Дағдарыс кезеңінде ересектердің мінез-құлқының негізгі педагогикалық принциптері қандай?? Шыдамдылық. Шыдам. Баланы ойынға қосу. Балаға көмек немесе оны ересек адамның әрекетіне қосу ("маған көмектес!"). Жарыс ("Кім жылдам – Сен немесе мен?". Өсіп келе жатқан адамға үлкен дербестік беру. Осылайша, дағдарыс кезінде балаға мұқият, шыдамды, мейірімділікпен қарап, біз үлкендеріміз, соғұрлым жұмсақ және ауыртпалықсыз осы кезең өтеді. Мектепке дейінгі балалық шақ кезеңінің жайсыз өмір сүруіне ересек адамның болашағы байланысты. Сіздің балаңыздың табысты дамуы көп жағдайда сіздерге байланысты, Қымбатты ата-аналар! Баланы тәрбиелеуде оның отбасы басты рөл атқаратынын атап өту қажет. Оның өмірлік дағдысы, басымдықтары мен құндылықтары бала кезінен бастап меңгеріледі. Бала неғұрлым кішірек болса, ересек адамның рөлі жауапты болуы керек.
Мұғалім-логопед кеңесі
Логопедтің кеңестері.
Логопедке қашан жүгіну керек?
Балалар логопеді сияқты маманға жүгіну мәселесі 2-6 жастағы баласымен-оның сөйлеу белсенді қалыптасуында әр ананың алдында тұрады. Бала қайда барады бала бақшадағы логопед әрдайым қол жетімді емес, ал әр баланың жас проблемасы іс жүзінде кездеседі және маманмен консультация талап етеді.
Көптеген ата-аналар арнайы орталықтарды іздейді, онда балалар логопеді баламен көтере алады, ал кейбіреулері сау баланы түзетуші логопедтік топқа орналастырғанға дейін, Сөйлеу дамуындағы бұзылыстары бар топта оған зиян келтіру мүмкіндігі туралы ойланбастан келеді.
Екінші жағынан, ата-аналар логопедтің ұсынымдарына, баланы логопедтік топқа жіберуге ешқандай назар аудармайды. Бұл сондай-ақ гиперопек сияқты бала үшін зиянды.
Бала бақшадағы Логопед, кем дегенде, әрбір баланы бақылауға тиіс, бірақ, әрине, сөйлеу кемістіктеріне бейімділігі бар балаларға (мысалы, кейбір ауруларда, сондай-ақ кейбір ауытқулары бар балаларға ерекше көңіл бөлінеді, бірақ күрделі бұзылулары бар балалармен, әдетте, арнайы топтарда балалар логопед және дефектолог айналысады.
Егер сіз балада келесі бұзушылықтарды байқасаңыз, логопедке жүгіну керек.
Егер 3-3,5 жыл болса:
Бала тек жеке сөздерді айтады және сөйлемдер мен сөйлемдерді мүлдем жасамайды.
Оның сөзінде одақтар мен есімдік мүлдем жоқ.
Ол сіздің сөзіңізді қайталамайды, немесе сіз оның сөзін мүлдем түсінбейсіз (бұл ретте, итбалықтардың бұрмаланған айтылуы және сонор (Р, Л) норма болып табылады.
Егер 4 жыл болса:
Балада өте аз сөздік қоры бар (қалыпты жағдайда-шамамен 2000 сөз)
Төрттіктерді есте сақтау мүмкін емес, өз тарихын мүлдем айтпайды (бұл жағдайда байланыс тілінің болмауы, сөйлемдегі қателіктер, әлі де "күрделі" дыбыстармен проблемалар-норма)
Егер 5-6 жыл болса:
Әлі де дыбыс шығару проблемалары бар, оның ішінде Р және Л дыбыстары бар.
Бала суреттегі сюжетті өз сөздерімен сипаттай алмайды.
Сөйлемдерді құруда дөрекі қателер жібереді (бұл ретте күрделі сөйлемдерде қателіктер жіберіледі, әңгімеде шамалы сәйкессіздік)
Осының барлығы балабақшадағы логопед немесе емханадағы балалар логопедінен кеңес алуға себеп болуы мүмкін.
Балалар логопеді көмектеседі:
* Айтуды түзету. Атап айтқанда, логопед "вибранттар" деп аталатын мәселелерді - ересектерде сақталатын сөйлеудің ең кең таралған бұзылыстарының қатты және жұмсақ Р – ын түзетеді. Сонымен қатар, логопед балабақшада басқа да бұзушылықтарды, мысалы "баттаризм" - анық айтылу", "сөздерді жұту", кек алу және т.б. көреді және ЕСКЕРТЕДІ.
* Баланы мектепке, атап айтқанда, грамотаны меңгеруге және оқуға дайындау. Бала бақшадағы Логопед баланың жалпы сөйлеу дайындығын бақылап қана қоймай, сонымен қатар, егер мұндай қажеттілік болса, дислексия (оқуға қабілетсіздігі) немесе Дисграфия (хатқа, баланы уақытылы маманға жіберуі керек.
Дайындаған: мұғалім-логопед Правдивец Ксения Эдуардовна
