«Мектеп асханаларында оқушыларға ыстықтамақты  ұйымдастыру  ережелері

1.  Кіріспе

1.    «Білім туралы» Қазақстан Республикасы Заңының6-бабы                            19-тармағына сәйкес жергілікті өкілетті органдар Қазақстан Республикасы заңдылықтарымен қарастырылғандай жекелеген санаттағы оқитындар үшін жеңілдетілген және тегін тамақты ұйымдастырады.

Білім беру мекемелерінде тамақты ұйымдастыру үшін жағдай жасалынады.

1.    Ыстықтамақты ұйымдастыруда әрбір  тамақтану кезеңінде ыстықтамақты, бірінші қосымша таңғы аста және екінші тағаммен сусындар, түскі аста қолданылады. Ыстықсусын ретінде жылы сүт, витаминделген кисель, жас және кепкен жемістер компоты, сүтпен какао сусындары беріледі. Салқын сусындар ретінде шырындар, ашыған сүт (сұйық) өнімдері, витаминделген дайын қораптағы (өндіріс жағдайында жасалған) сусындар қолданылады.

2.    Қазіргі заманғымектеп оқушыларыныңөсуіндегі жоғары жылдамдықпен   ақпараттық, психоэмоционалдықжәне ақыл-ой жүктемесініңкүн санап артуы, әсіресе белок, витаминдер мен микроэлементтер сияқты тағамдықзаттектердіңжеткілікті мөлшерініңтамақарқылы тұрақты түсіп отыруын талап етеді. Осыған байланысты мектеп оқушыларыныңқұнарлы тамақтануы– мектеп бағдарламаларын жақсы меңгеру сапасын анықтайтын, толыққанды дене бітімі мен ақыл-ой дамуына қажетті жағдай жасайтын және өскелеңұрпақтыңденсаулығыныңнегізін қалайтын білімберу үрдісініңміндетті элементі болып табылады.

3.    Екіапталықас мәзірі мен азық-түліктер жаймасы осы әдістемелік ұсынымдамалардың1 қосымшасына сәйкес жалпы білім беретін мектептерге ұсынылған. Мектеп асханаларында ұсынылған ас мәзірін қолдану тамақтыңәртүрлі болуы мен дайындалу технологиясын қадағалауға, рационныңтағамдықтығыздығын әсіресе, үйдегі тамақпен шектеулі түсетін антиоксиданттармен байытуға, дайын тамақтыңсапасын бақылауды жақсартуға ықпал етеді.

2. Мектеп асханаларында оқушыларға ыстықтамақты ұйымдастырудыңтәртібі

5. Жалпы білім беретін мектептердіңәкімшілігі оқушыларға ыстықтамақты ұйымдастырып, асхананы жалдаушы мектептегі сапалы және қауіпсіз ыстықтамақтануды қамтамасыз етеді.

6. Мектеп әкімшілігі оқушылардыңтамақтану кестесін құрып, асханада кезекшілік орнатып, бастауыш сыныптағы оқушылардыңтамақтануын есепке алып отыратын жауапты адамды тағайындайды. Сонымен қатар:

1) ас үйдіңсанитарлықжағдайын;

2) мектеп асханасының, буфеттіңэстетикалықбезендірілуі, ас үйдіңқазіргі заманғы дизайны мен мектеп эргономикасы талаптарына сай жабдықталуын;

3) азық-түліктердіңарнайы бөлінген автокөлік (рефрижератор немесе изотермиялықкузовы бар автокөлік) ыдыстарында жеткізілуін;

4) қоймалықбөлмелерде азық-түліктердіңдұрыс тіркеліп, уақытылы жұмсалуына тапсырысты құрастыруды;

5) азық-түліктердіңсақталу жағдайы мен тұтыну мерзімін қадағалауды;

6) ас үйге түсетін тез бұзылатын азық-түліктердіңсапасын бақылау журналыныңдұрыс  әрі толықтолтырылуын;

7) ас дайындау технологиясы мен азықтыңсуықтай өңделу ережесін қадағалаудын;

8) шикізаттыңжеткілікті қолданылуы, дайын астыңсапасын бақылайтын бракераждықжурналдыңуақтылы толтырылуын;

9) азық-түліктер жаймасы бар тағам картотекасыныңболуы мен ас үй жұмысшыларыныңоны үнемі пайдалануын;

10) бекітілген мәзір бойынша дайын ас көлемініңсәйкестігін;

11) ас үй құжаттарыныңболуы мен толтырылу жағдайын, сонымен қатар ас үй қызметкерлерініңжеке медициналықкітапшасын;

12) кез-келген уақытта шаруашылыққызметтеріне араласпай қызмет көрсету барысы мен сапасын қадағалап, бақылау жүргізіп отырады.

7. Мектеп мейірбикесініңміндеті:

1) әрбір тамақәзірлеген қазаннан тікелей тамақсынамасын алып, оқушыларға таратуға болатыны мен сапасы туралы бракераждықжурналға жазады;

2) жүйелі түрде (тосыннан) тамақәзірлеуге азықтардыңдұрыс салынуы мен дайын ас шығымын тексеру;

3) тәуліктік сынама алу мен сақтауды қамтамасыз ету;

4) ата-аналар мен басқа бақылаушылар тарапынан түскен талап-тілектер мен өтініштер журналындағы мәліметтермен танысу.

8. «Жалдаушы»:

1) бекітілген ас мәзіріне сәйкес оқушыларға ыстықтамақтануды ұйымдастырады;

2) қолданылып жүрген заңдылықтарға сәйкес сапалы әрі қауіпсіз азықтар жеткізеді;

3) бөлмелер мен құрал-жабдықтардыңқоғамдықтамақтандыру мекемелеріне арналған қолданылып жүрген санитарлық-эпидемиологиялықережелер мен нормаларға сай санитарлықжағдайда болуын қамтамасыз етеді;

4) сапасы төмен, ақауы бар азықтарды өз есебінен алмастырып, алмастыру мүмкін болмаған жағдайда тауарды өндірушіге немесесауда желісіне кері қайтарады;

5) тез бұзылатын азық-түліктерді сақтау, тарату мерзімін бекітілген санитарлық-эпидемиологиялықережелер мен нормаларға сәйкестігін қадағалау;

6) ассортименттік тізімге сәйкес қажетті азық-түліктер ассортиментімен қамтамасызетеді;

7) азықтарды санитарлықөңдеуден өткен ыдыстармен жеткізу;

8) азықтарды санитарлықпаспорты бар болған жағдайда жекеменшік көлігімен жеткізеді;

9. Тамақтаратушылар үлестіру кезінде тамаққа қолдарын тигізбей, екінші тағам, гарнирлерді арнайы қасық,шанышқылармен салуы тиіс.

10. Күнделікті ас үйде әзірленген дайын тамақтыңтәуліктік сынамалары, қажеттілігіне  қарай зертханалықбақылаулар үшін қалдырылып отырады.

11. Күнделікті мектеп асханасыныңкөрінетін жерінде дұрыс тамақтану бұрышыныңқасында, әрбір ата-ана баласы бүгін қандай тамақішіп-жегенін білуі үшін ас мәзірі ілініп тұрады.

3. 7-10 жас топтарындағы балалардың  тамақтану  ерекшеліктері

12. Өскелеңорганизмнің  алмастырылмайтын  заттектерге қажеттілігін қанағаттандыру үшін, тағам құрамына алуан түрлі азықтар енуі тиіс.  Әсіресе жануар белоктарыныңжеткілікті түсуінің  маңызы зор болғандықтан, жалпы белок мөлшері 50%-дан кем болмауы тиіс. Жануар белогы  жетіспесе, балалардыңжұмысқа қабілеті төмендеп, қажуы  артып, оқу үлгерімі  нашарлайды.

13. Тәуліктік рационда картоптан  бөлек әртүрлі көкөніс, жеміс-жидектер, аскөктер 400 грамм құрап, сүт және сұйықашыған сүт өнімдері күнделікті 500 мл-ге жуықмөлшерде болуы қажет. Апта бойына бала әртүрлі  жарма түрлері мен  ет, балық, жұмыртқаныңқажетті мөлшерін қабылдауы тиіс.

14. Бастауыш сыныптағы балаларға мектептегі энергия шығындарын өтеу үшін тағамдықкалорияныңқажеттілігі 400-420 ккал (Осы әдістемелік ұсынымның2-қосымшасы) құрайды немесе тәуліктік қажеттіліктің¼ аздап көбірек.15. Оқушылардыңтәуліктік қажеттілігін қанағаттандыру үшін, құрамына ет, балық, сүт өнімдері, жас көкөніс пен жемістер көбірек қосылған ас мәзірлерін мүмкіндігінше алуан түрлі ету арқылы мектептегі тамақрационыныңтағамдықтығыздығын  (1000 ккал есептегендегі витаминдер мен микроэлементтер мөлшері) жоғарылатуға болады.