Осы бағдарламаның өзектілі - тұтас тәрбие жүйесінің бағдарларын құру, педагогикалық процессті мақсатты етуге көмектеседі, тәрбиелеу тетіктерін мен мәніне енуге мүмкіндік береді 

Гүлдің сұлұлығын туғызатын көптеген жапырақтын арасынан бас жапырақ жоқ дегендей, тәрбие беруде де басты немесе екінші дәреже жоқ, Тәрбие беруде бәрі басты – сабақ та, сабақтан тыс балалардың жан-жақты дамуы, отбасында және тәрбиеленушілердің арасындағы бір-бірімен қарым-қатынас.

Осыны түсіне отырып, оқу жылынын басында педагогикалық ұжымның кеңейтілген отырысында сынып жетекшілердің әдістемелік бірлестігі балалармен жұмыс үшін келесі өсиеттерді әзірледі:

1) жиі өзіне құлақ асу; жүрегін қатыгез емес па, педагогикалық сезгіштік білдіртпейді;

2) мұғалім – біреуді уйрету емес, одан үйрену; ең алдымен – барлық кырынан жеке мысал;

3) сенін аққу өлені сияқты, кез келген істі істеу керек. Қайталанбау, шаблондардан батыл арылу, әр баланың жүрегінің кілтін іздеу;

4) баланың көзі – кез келген істің барометрі. Көз алдында тек сыныпты көру ғана емес, қайталанбас, бірегей, тұтас жеке тұлғаны көру.

5) үш принцип есіңде болу керек: асықпау, зиян келтірмеу, балалардың қателіктері үшін оларды жазғырмау.

Мектеп – бұл болашақ жеке тұлға жобаланатын және қалыптастыратын үй. Школа – это дом, где формируется и как бы проектируется будущая личность.  Осы жобада бәрі маңызды. Сондықтан білім беруде таза, оқулы жеткіліксіз.  Қандай да сабақ толыққанды, дамытушы болса да, қосымша құралдар қажет.Сондықтан әр мұғалім, әр сынып жетекшісі тек қана дидактикалық жүйені қолданбай, сабақтан тыс тәрбиелік жүйені жүргізу керек. Біреулер осының басы ретінде азаматтық-патриоттық жұмысты тандайды, басқалары адамгершілік тәрбиенінің негізгі принциптерін қолданады, біреулер үшін туризм басты рөл атқарады.

«Сынып жетекшілер қызметінің мазмұндық тұжырымдамалық негіздерінде» гуманистикалық мектеп оқушының тұлғасына әсер ететіні айтылған. Ол шын мәнінде дамудын құралы емес, дамудың өз субъектісі болып табылады, осының көмегімен педагогтар индивидті абстракты жоспарларды мен бағдарламаларды жүзеге асырады.   

Осы бағдарлама бір жылға ғана есептелмеген, бірақ түзету мүмкіндігі бар. Бағдарлама тәрбие жұмысының әр түрлі бағыттары бойынша кіші бағдарламалардың кешенін ұсынады, қойылған тапсырмалардың шешіміне және оларды іске асырылуына бағытталған.

Мақсатты кешенді тәрбие бағдарламасының мектеп құрылымы

Тәрбие жұмысының бағыты	Кіші бағдарлама
АДАМГЕРШІЛІК-ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ	« ӨЗІМЕ ЖОЛ»
АЗАМАТТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ,ПАТРИОТТЫҚ	«ҚҰҚЫҚТЫҚ БІЛІМНЕН – АЗАМАТТЫҚ ПОЗИЦИЯҒА» «ПАТРИОТ»
САЛАУАТТЫ ӨМІР САЛТЫ	«МҰҒАЛІМНЕНОҚЫШУҒАСАЛАУАТТЫӨМІРСАЛТЫ»
КӘСІБИ ӨЗІН ТАНУ	« МЕНІҢ  ШЕШІМІМ»
БАЛАЛАРМЕН БІРЛЕСІП БАСҚАРУ	«БАЛА ОРТАЛЫҒЫ»
ҚОСЫМША БІЛІМ БЕРУ	ҚОСЫМША БІЛІМ БЕРУДІҢ ДАМУ БАҒДАРЛАМАСЫ
АТА-АНАМЕН ЖҰМЫС	« ОТБАСЫ ЖӘНЕМЕКТЕПБІРГЕ»

 

Компоненттерді сипаттай отырып, тәрбие жүйесінің тұжырымдамасы

1.   Проблемалардыңөзектілігі

№ 21 ЖОМ ММ тәрбие жүйесінде мектеп педагогтары тәрбие қызметінде гуманистік бағытты көрсетеді; еліміздің әлеуметтік өмірдегі түбегейлі сынықтарды ескереді, қоғам контекстіне жасөспірімнің кіру факторы ретінде тәрбиені ұйымдастыруды жәрдемдеседі.  

Тәрбие жүйесі объективті қолданыстағы қоғамда, әлеуметтік-психологиялық ахуалда және уакыт талабына сай.  Мектептің тәрбие жүйесінің негізі болып табылады:

– жалпы адамзаттық мәдениеті тұрғысынан тәрбиелеуге педагогикалық көзқарас;

– бұл әлемге өсіп келе жатқан баланың кіру тәрбие процесінде әлемді меңгеру, игеру туралы педагогикалық ұсыныс ;

– лайықты адамның лайықты өмірдің құндылықтарына қарым-қатынас жүйесі ретінде тәрбиелік процестің мазмұнын анықтау, ал білім мен білік – әлемнен әлемге адамнық құндылықтарының қарым-қатынас құралы ретінде;

Мектеп тәрбиесінің арқау жүйесі әлемге қатынасы: оқушы педагогмен бірге әлемді таниды, әлемменөзара әрекеттеседі, осы әлемді жақсы көруге тырысады. Нақты, қатыгез, тамаша, түсінікті, түсініксіз әлем, минут сайын адам толған мәселерді  мәжбүрлі түрде шешім қабылдау керек (не өзі, не ұсынылған шешіммен пайдалану). Танымды және ұғынықты әлеммен өзара қатынасқа кіру кезінде, оқушы осы әлемге өзінің өмірін саналы түрде ұғыну қабілетін құрайды, Тек осылай ғана біз стратегиялық мақсатқа қол жеткіземіз: олар лайыкты адамның өмірі, жеке тұлғаның қалыптасу қабілеті.

2.        Тәрбие жүйесінің мақсаты мен міндеттері.

Мақсат:

    Лайықты адамның өмірін құру, жеке тұлғаның қалыптасуы.

Міндеттері:

·           Мектепте әр бір баланың тұлғасы басты құндылықтары болып табылатын,  балалық шақтың орта тәрбие кеңістігін құру

·          Сананың қалыптасуы,кез келген қолайсыз жағдайда бір біріне деген құрметтісақтау, қамқорлықты көрсету, өзара түсінүсу, өзара әрекеттесуге ұмтылу.

 

3. Балалар мен ересектердің бірлескен қызметінің негізгі түрлері.

1.Педагогтар және оқушылармен жүргізілетін операциялар мен бірлескен акциялар.

2.Тәрбие жүйесінде мәлімделген, бағдарламаларға сәйкес мәдени-көпшілік іс-шаралар

3.Нәтижелер мониторингі

4.Мектепте өзін-өзі басқару ұйымы

5. Қосымша білім беру бірлестігі, секциялар, үйірмелер жұмысы

6. Ата-аналарға арналған лекторийлер (жоспар бойынша)

Қызмет түрлерін іске асыру үшін мәлімделген таңдаулы мақсаттардың, мазмұнның қозғалуына әкеледі және ақырын қимыл қозғалысы кезінде қажетті нәтиже береді:

·         мәдени өмірдің түсіну және қабылдау нормалары. Бұл нормалар өте көп, бірақ олардың негізі бір – шындық, жақсылық және сұлулық.

·         жерде ең жоғарғы құндылықтар және өмір сүруде адам субъектісі ретінде түсініктерді қалыптастыру.

·        адам өмірінің әлеуметтік құрылымына алу құндылықтарының қарым-қатынасы.

·         өмірлік жолға жеке таңдау қабілетін дамыту, өмірлік қабілетті қалыптастыру.

Баланың мәдениеттің жоғары өрлеуіне, оның бірінші сатыдан екінші сатыға табысты қозғалуы, педагогикалық процесстің білікті басшылығының арқасында.

4. Тәрбие жүйесінің субъектілері

Тәрбие жүйесіне келесі субъектілер кіреді:

·           Сынып жетекші.

·           Оқушылар.

·           Ата-аналар (заңты тұлғалар).

·           Пән-мұғалімдері.

·           Мектеп әкімшілігі

·           Психолог

 

5. Тәрбие жүйесінің сыртқы байланысы:

Барлық ұсынылған субъектілер баланың зияткерлік, эмоционалды-жігерлі және рухани-адамгершілік салағабіртұтас педагогикалық әсер етеді, өзара байланысты және өзара іс-қимылды көрсетеді. Дәл осы және тәрбие жүйесінің құрамдас элементтер интеграциясының доминантты идеясы болып табылады. 

Тәрбиежүйесініңмақсаттарына жету жолдарыныңегжей-тегжейлі сипаттамасы

I кезең

 

Мақсаты: педагогтардың, оқушылардың, ата-аналардың шығармашылық белсенділігін ояту.

Қызметтің негізгі бағыттары. Педагогикалық шарттар:

– педагогтардың, ата-аналадың, балалардың қызығушылықтарын, пікірлерін зерттеу;

– қоғамды зерттеу;

– кадрларді іріктеу және орналастыру;

– клубтардың, спорттық секциялардың, түрлі бейінді топтардың жұмыстарын ұйымдастыру, педагогикалық кадрлардың кәсіби біліктілікті арттыру, шығармашылық үшін негіздер құру;

– оқушыларға әсер ету үшін жаңа педагогикалық технологияларды меңгеру.

 

II кезең

Мақсат: тәрбие жүйесін жетілтіру және дамыту тактикасының стратегиясын анықтау (негізгі бағыттары, қызметтің түрлері мен нысандары).

Міндеттері:

– балалардың өзін-өзі басқару органдарының жұмысын жетілдіру;

– дәстүрдің жалғасуы;

– әрбаланыңдербестігін, бастамашылығын, жауапкершілігні, шығармашылығынсыныптарда, ұжымдарда дамыту.

 

Қызметтің негізгі бағыттары. Педагогикалықшарттар:

– тәрбие жұмысы жүйесінің тиімділігінің шарттарының бірі нақты жоспар құру;

– тәрбие жұмысы қызметтің барлық нысандарынан және түрлерінен өтеді;

– қосымша білім беруді дамыту: сабақтан тыс үйірмелік жұмыс, қосымша курстар; сабақтан тыс шығармашылық шаралар, облыстық және аудандық бағдарламаларға қатысу;

– қоғамдық және қамқорлық ұйымдармен, ата-аналармен қоғамдағы жұмыс;

– ортақ білім беру процессін құру.

 

III кезең

Мақсаты: педагогикалық технологиялардың және вариациялық жағдайда білім беру және тәрбие процессінің сапалы нәтижелерді қамтамасыз ету.

Міндеттері: оқушының әр бір кезеңінде қызметтің негізгі салаларында өзінің міндеттерін шешуге көмектесетін қарым-қатынас жүйесін құру.

Педагогикалықшарттар:

– кенттің, отбасының, баланың жеке тұлғаның тәрбиелік және оқу процессін ынталандыру үшін педагогикалық ұжым бойынша жаңа мазмұнын және білім берудің ұйымдастырушы-педагогикалық моделдерін, мұғалімдер қызметінің инновациялық іздеуді кеңейту, 

– кіші, орта және жоғары сатылардың үздіксіз тізбегі үшін білім беру және тәрбие бағдарламалары іске асырылатын сабақтастықты қамтамасыз ету.

 

Тәрбие жүйесінің бағыттары

1. Гуманитарлық, математикалық, табиғи-географиялық пәндер және басқа циклдар бойынша мектептен тыс және сабақтан тыс жұмыс (пән үйірмелері, интеллектуалды конкурстар, олимпиадалар).

2. Көркем-эстетикалық цикл пәндері бойынша мектептен тыс және сабақтан тыс жұмыс. Білім беру, сәндік-қолданбалы өнер, хореография, театр бағыты, байқаулар, конкурстар өткізу, музыкалық ұжым және үйірме жұмысын, балалардың көркем-эстетикалықбілімін және тәрбие  міндеттерін іске асыру.

3. Мектептен тыс және сабақтан тыс спорттық жұмыс (спорттық үйірмелер жіне секциялар, байқаулар, жарыстар).

4. Мектептен тыс және сабақтан тыс еңбек тәрбиесі, құқықтық, патриоттық жұмыс (жарыстар, көрмелер, конкурстар, байқаулар, бірлестік бағдарламалар).

5. Оқушылардың өзі-өзін басқаруды дамыту

6. Балалар мен олардың ата-аналарының бос уақытын бірлесе іске асыру (жорық, «Шамдар», «Шай үстінде» кештер, конкурстар, көрмелер, интелктуалды ойындар, саяхаттар және сапарлар).                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

Мұндай «іріблокты» тәсіл тәрбие қызметін құруда мектеп ортақтығын жасауды көмектеседі. Сондықтан «БІЗ» деген сезім, бірлестік сезімі, тезірек қалыптасады.

Әр сынып тәрбие жүйесінің бірлігі бола отырып, жалпы мектеп ісінде көшбасшы, бастама, сыныпішінде дәстүрді құруға құқылы.  Әр оқушының интелектуалды дамуы сынып ұжымының және оқушының диагностикасы бойынша сынып жетекшілердің жұмысының мәні зор, балалардың әртүрлі жұмыстарға қосу мумкіндігі үшін, оларды жақсы жағынан көрсету үшін, ұжымда жақсы істермен өзінді бекіті үшін сабақтан тыс әртүрлі жұмыстарды өткізу,

Диагностика қорытындысы бойынша педагогикалық қолдау сынып сағаты барысында, бірақ жиі жеке әңгімеде болу керек.

Жүйеде басқару осылайша болу керек:

Жүйемен басқару

1 Тәрбие жүйесімен басқару, басқару шешімдерін қабылдаудың үш негізгі түрі бойынша жүзеге асады:

1.     Басқарутүрінде– жоғарыдеңгейдегібасқаруорганымектепконференциясыболыптабылады. Мүдделі тараптардың келісіміне жеткен жағдайда басқарушылық шешім қабылданған болып саналады.

2.    Өзін-өзібасқарутүрінде– басқарушылықшешім педагогикалықкеңестің, балалар парламент кеңесінің, кәсіподақкомиттетініңұжымыменқабылданады.  

      3. Әкімшілік басқару түрінде – егер де шешім жылдам істі талап етсе, онда директор жеке қабылдайды, ал әкімшілік отырыста – алқалы түрде қабылдайды.

Тікелей басқаруда субъектілердің және шешілетін тапсырмалардың ауқымы тұрғысынан, басқару жүйесінің құрылымында төрт басқару деңгейін көрсетіге болады:

       1. Стратегиялық басқару деңгейі – директор деңгейі.

      2. Тактикалық басқару деңгейі – директор орынбасарының деңгейі.

      3. Педагогикалық және шаруашылық жедел басқару деңгейі – ӘБ басшылардың, кеңестердің және басқа органдарың деңгейі.

     4. Оқушылардың жедел басқару деңгейі – педагогтардың, сынып жетекшілердің, белсенді оқушылардың деңгейі.

2 Тәрбие процессімен басқару келесі түрде құрылады (келесі бағыттар бойынша):

1. Бөлімшелермен бірлескен жұмыс:

а) жастар маслихаты;

б) қоғамдық ұйымдармен байланыс(оқушылар сарайы, мұражайлар, кітапханалар, музыкалық мектептер және т.б.)

2. Әкімшілік жұмыс:

а) сынып жетекшілердің біліктілігін арттыру;

б) мектептің тәрбие жұмысының тәжіриебесімен танысу, оның ішінде мерзімді баспасөз беттерімен;

в) сынып жетекшілердің ӘБ;

г) бюллетендерді, әдістемелік материалдарды шығару.

3. Ақпараттарды жинау:

а) педагогикалық бақылау;

б) сауалнама;

в) жиналған ақпаратты талдау;

г) диаграмма кестесі.

4. Жоспарлау:

а) оқушылардың дамуына бағытталған және олардың тәрбие деңгейін жоғарлату үшін жоспарлар және бағдарламалар әзірлеу;

б) жиналған және өңделген ақпаратқа сәйкес нысандарды және әдістерді таңдау.

5. Бақылау және түзету:

а) тәрбие жұмысының бағдарламаларын және жоспарларын бағалау және талдау(педагогикалық кеңестер, сынып жетекшілердің ӘБ, директор алдындағы есептер және басқа нысандар);

б) бағдарламаларды және жоспарларды түзету.

6. Оқушылардың жеке тұлғасын дамыту үшін жағдай жасау:

а) педагогикалық және оқушылар ұжымдарында достық қатынастар;

б) материалдық-техникалық базаны құру;

г) отбасы және гимназия арасындағы тығыз байланыс;

д) мектептен тыс, сабақтан тыс, сыныптан тыс өзара көмектесе өткізу

е) белсенді оқушылармен жұмыс;

ж)сынып жетекшілерге арналған семинар;

з) сыныптан тыс шараларды талдау және оларға қатысу.

Басқару жүйесі тәрбие процессін тиімді және жарамды етуге мүмкіндігін жасайды. Басқарудың барлық компонентерінің өзара іс-қимыл кезінде, біз оқушының моделін және мектептің келесі образды ұсынамыз:

3 Күтілетін мектеп образы:

-          Бұл мектеп, тәрбиелік ортаның компоненттерінің тиімді жұмыс істеуі, әсіресе, экологиялық, азаматтық-патриоттық, құқықтық, адамгершілік бағытты, кәсіптік бағдар, оқу-танымдық қызметті ұйымдастыру, көркем-эстетикалық тәрбие, спорттық-физикалық бағыт, өзін-өзі басқару және басқару. .

-          Бұл мектепте шығармашылық басталуы және дамыған интелектті жеке тұлғаны дамытады және қалыптастырады.

-          Бұл мектепте баланың көзқарасына бағдарланған жеке тұлғасы негізінде сынып жетекшілер тәрбие бағдарламасы бойынша жұмыс істейді.

Мұнда жеке тұлғаның эмоционалдық және физикалық, адамгершілікті, ақыл-ойды дамытуға қолайлы жағдай жасалған.

 

БАҒДАРЛАМА

 «Құқықтық білімнен – азаматтық позицияға»

№21жалпы орта мектебінің

Қазіргі заманда білім алу құқығы ретінде адамның іргетасының негізгі құқығы болып қарастырылады.Мұндай түсінік адам құқығының Жалпыортақ декларациясымен, білім беру саласында кемсітушілікке Конвекциялық қарсы күрес, мәдени, әлеуметтік, экономикалық құқықтың халықаралық пактіде, балалар құқықтары туралы Конвекциясында, негізгі бостандықтар және адам құқықтарын қорғау жөнінде Европалық конвекциясында білім алу құқығы бекітілген. ЮНЕСКО-ның ұсынуымен адамның бүкіл өмір бойы білім алу құқығы өмірге элемент құқығы, даму құқығы, білім беру үздіксіз құқығы ретінде қаралуы керек.   

Бала балалық шағының үлкен бөлігін оқушы рөлінде өткізеді. Сонымен қатар, мектепте қандай тәжірибе алады, ол – достық және сенім жағдайы, өзінің құқықтарын және адами қадір-қасиетін құрметтеу немесе қызықпаушылық, селқостық, қатыгездік жағдайында оқу тәжірибесі, көбінесе қоғамдағы табыстылығына байланысты .

Оқушының әлеуметтік рөлі ең алдымен тәрбиемен анықталады, әсіресе құқықтық тәрбиемен. Алайда, әлеуметтік зерттеулер көрсетілгендей, қазіргі уақытта жас ұрпақ өкілдерінің қылмыс жасауға әкелетін жаңа құндылықтар пайда болды.

Қазақстан Республикасының ішкі істер Министрлігінің мәліметі бойынша, 2009 жылы қаңтар-қараша айларында елімізде шамамен әр он бесінші (6,6%) қылмыс кәмелетке толмағандар немесе олардың қатысуымен жасалды.

Бір жағынан, дерексіз жағынан қарасақ, 6.6% болмашы көрсеткіш. Бірақ бұл 2009 жылы каңтар-қараша айлары Қазақстанда жалпы барлық қылмыстардың санынан 6.6% кәмелетке толмаған жастарға келетінің растайды, демек қазірдің өзінде ерте жастан бастап жасөспірімдер қылмыстық ортаға тартылған.     

Сонымен қатар, қазіргі жастарға алкоголизация, темекі шегу, нашақорлық, жасөспірімдер арасында жөзекшелік, жастар экстремизмі сияқты жағымсыз әлеуметтік ауытқулар тән. Осындай жағымсыз ауытқулар жастардың кәмелетке толғанға дейін сақталатынын айтуға мәжбүрміз.

Осы әлеуметтік қауіпті ауытқулар жас азаматтардың құқыққа, заңға, құқықтық нигилизмге, құқықтық тәсілмен мәселелерді шешуге болатының сенбеуі  айқын байқалады.

Біздің ойымызша, осының басты себептерінің бірі отбасында, оқу орындарында, басқа да әлеуметтік институттар жағынан жас адамдардың құқықтық білімнің деңгейі жеткіліксіз екені.  

Біз 2008-2009 жж. 14-18 жас аралығында жас адамдардың  сұрақ салу (сауалнама) түрінде жүргізген әлеуметтік зерттеулер нәтижесінде мектептегі оқу процессі кезінде қажетті құқықтық білімді (63.7%)  жоғары сынып оқушыларының жартысынан көбі алды. Оқушылардың өздерінің пікірінше, 15.8% құқық саласында жеткілікті білім алған жоқ. Бесінші бөлігі (20.5%) қойылған сұраққа бір мәнді жауап беруге қиналды (сурет 1).

 

Осылайша, мектепте бастауыш сыныптан бастап жоғарғы сыныппен аяқтап құқықтық жүйе құру қажеттілігі тұр

Мақсаты құқықтық тәрбие – тұлғаның құқықтық мәдениеттің қалыптасуы

Міндеттер:

• Құқықтар, міндеттер, нормалар мен заңдар туралы білім беру;
• Оқушыларды күрделі құқықтық қатынасқа енгізу;
• Жанжалсыз қарым-қатынас дағдыларын қалыптасу.

Педагогикалықпозиция: білімді және өзіндік мінез-құлықты түзету және өз-өзінді тәрбиелеу, делдалдық, қорғау.

 

Құқықтық тәрбиелеуде жас тәсілдеме

Бастауыш сынып оқушылары

Міндеттер:

1.  құқықтар мен міндеттердің екі жақтылығымен танысу;

2.  басқалардың құқықтарын құрметтеуді үйрету;

3.  мектептегі ережелерімен және нормалармен танысу;

4.   мемлекеттік меншікке жауапты қарым-қатынас ұстанымын қалыптастыру

Құралдар мен әдістер: ертегілер, жағдайлар, ойын.

 

Орта сынып оқушылары

Міндеттер:

1.  өзін-өзі басқару тәжірибесіне белсенді қатысу;

2.  шешім қабылдау дағдысын қалыптастыру;

3.  әрекеттерге жауапты қарым-қатынас және ұжым мүшелерінің ұстанымын қалыптастыру;

4  балалардың құқықтарын шектейтін және қорғайтын заңдармен, мемлекеттің құқықтың негіздерімен танысу;

5.  әлемде және республикада балаларды қорғау механизмдермен танысу;

6  жанжалсыз ортада өмір сүру дағдысын қалыптастыру.

 

Құралдар мен әдістер: сюжеттік – рөлдікигры, жарыссөздер, пікірталастар, т.б.

 

Жоғарғы сынып оқушылары

 Міндеттер:

1.  өзін-өзі басқару тәжірибесіне белсенді қатысужәне мектепте құқықтық дәстүрдің сақталуына әсер ету;

2.  кәмелет жасқа толмағандардың құқықтарын қорғайтын республика заңнама негіздерімен танысу;

3.  өзін-өзі қорғау, қорғау дағдыларын әзірлеу;

4.  азаматтық жауапкершілікті тәрбиелеу.

Құралдар және әдістер: өзін-өзі басқару, өзін-өзі реттеу, өзін-өзі ұйымастыру; ұжымның әр бір ісіне кіру.

Күтілетін нәтижелер: Лайықты адамның өмір сүру қабілетін және оған дайындалу, өз-өзіне деген және қоршаған шындыққа  жауапкершілік, өз Отанының тағдырына керектігі жөнінде балалардың ұғынуға ықпал ету үшін, оқушылар тәрбиесіне адамгершілік-құқықтық және азаматтық-патриоттық жүйені құру.

 

ПАТРИОТТЫҚ ТӘРБИЕЛЕУ БАҒДАРЛАМАСЫ

№ 21ЖОМ«ПАТРИОТ »  

Бағдарлама атауы	Оқушыларды патриоттық тәрбиелеу бағдарламасы № 21 ЖОМ «ПАТРИОТ »
Бағдарлама орындаушысы	«№21ЖОМ»ММ педагогтары мен оқушылары
Бағдарламамақсаты	Қоғам өмірінің әртүрлі ортада белсенді болуға дайындалу, жастарда  азаматтықты, әлеуметтік құндылық және рухани-адамгершіліктің маңыздылығы ретінде патриоттықты дамыту. Өз тағдырын еліміздіңжәнеөлкеміздің, туғанқаламыздыңболашағыменбайланыстыра алатын, салауатты адамныңфизикалықжәнеруханижағынқалыптастыру.
Бағдарлама міндеттері	Қоғамда жеке мүдделерін ақылға қонымды ұштастырған, рухани-адамгершілікті дамыту. Отанды қорғауғадайын болуға, жауапкершілікке, борыш сезімін, өз халқының дәстүріне, өз Еліне, өз үйіне,отбасына жақындық және сүйіспеншілік сезімін тәрбиелеу. Табиғат байлығын көбейту және сақтау қажеттілігін және білімін қалыптастыру. Бала құқығы жөнінде Конвекцияны зерттеу арқылы басқа ынтымақтастыққа қабілеті үшін  мемлекеттік, еңбек, азаматтық және отбасылық заңдарда құқықтық нормаларды және қажетті материалдарды қалыптастыру. Отбасында адамгершілік қарым-қатынасты дамыту. Өз Отанының өткен ерлігі үшін мақтану және өз Елінің мәдениетін құрметтеу тәрбиесі.
Бағдарламаныңжүзегеасырумерзімі	2013 – 2016 жж.
Күтілетін нәтижелер	Қоғам және мемлекет алдында міндеттерді және құқықтарды ұғыну, рухани және физикалық жетілдіру. Тұрақты патриоттық позицияны қалыптастыру. Жалпы адамзаттық құндылықтарды баулу, әлем бейнесі ғылыми-негізделген тұтастай қалыптастыру. Рухани байлық қажеттілігін тәрбиелеу. Әлемнің сезімдік қалыптасуы, адами қарым-қатынас нормаларын меңгеру, жалпы тұлғаны дамыту. Балаға жеке көмек көрсету және дамуы үшін тәрбиелік жүйенің субъектілерін шоғырландыру. Салауатты өмір салтына бағытталған, жастардың белсенді өмірлік позицияны қалыптастыру.  Іс-шаралар қатысушыларының мәртебесін көтеру, жастар мен жасөспірімдердің рухани, азаматтық жауапкершілікті, әлеуметтік белсенділік деңгейін жоғарлату.  Қаладағы азаматтық-патриоттық тәрбие бойынша инновациялық  тәжірибе тиражы арқылы «№21ЖОМ»оңимиджінқалыптастыру.

Қазіргі уақытта қазақстандық қоғамда біздің өміріміздің барлық салаларында өзгерістер болып жатыр. Экономикалық өзгерістер, жасөспірім мен балалардың құндылықтарын және әр отбасына әсерленген қоғамның жіктелуі, көсқарастың өзгеруіне әкелді, ересектер әлемінен оларды шығару күшейтілді, жеке жауапкершілікке, азаматтық борышқа, адамның қадір-қасиетіне жағымсыз көзқарас. Өскелең ұрпақтың физикалық денсаулығына және адамгершілігіне отбасының бұзылуы, әлеуметтік шиеленіс, өсіп келе жатқан адамгершілік тапшылығы теріс әсер етеді. Соғыстың жаңа түрі пайда болды, ол террористік соғыс,  одан ең алдымен төтенше жағдайға дайын болмаған бейбіт азаматтар зардап шегеді. Кез келген мемлекетке патриоттық тәрбие жүйесі қажет. Оның мазмұны елдегі қалыптасқан жағдайға сәйкес болуы керек, ал оның жүйесі заманауи талаптарға сай үнемі өзгеріп отыру керек және икемді болуы тиіс. Ғылыми зерттеулер тәрбиелеу патриоттық тәрбиемен тығыз байланысты екенін сенімді түрде дәлелдеді. Осыған байланысты жасөспірім мен балалардың білім бағдарламасы әзірленді, оның мақсаты - қоршаған ортаға және өзіне көмектесуді үйрену, төтенше жағдайда өзін қалау ұстауды үйрену, Отанды қорғауға дайын болуға үйрену, рухани-адамгершілікті және физикалық дамуда, интелектуальдық процесте жасөспірімдердің белсенді азаматтық позицияны қалыптастыру, патриоттық тәрбие, әлеуметтік қалыптасу.

«Ел азаматының тәрбиесі ұлттық жаңғырудың бастыларының бірі ретінде қарастыруға болады. Функционалды сауатты адам – өзінің құқығын қорғайтын, қоғамдағы өзгеріске әрекет ететін, өз Отанын сүйетін адам». Осы бағдарламаны әзірлей отырып, біздің мектептің нақты мүмкіндіктерден шыққан. Осы жұмысқа материалдық және әдістемелік қамтамасыз етілуі, педагогтардың және оқушылардың психологиялық дайындығын талдадық,.

 «Азаматтық» ұғымы Отанға, туған өлкеге, ұжымға, өз отбасына, өзіне деген міндеттерді және баланың өз құқықтарын іске асыру, меңгеруді ұсынады. Бұл сұрақтар тек қана экономикалық, әлеуметтік, философиялық емес, педагогикалық та. Шеттегі бақылаушыны емес, өз Отанының азаматын тәрбиелеу маңызды.

Азаматтық «азамат-мемлекет» және «адам-қоғам» деңгейдегі қарым-қатынасты қамтиды. Азаматты қалыптастыра отырып, біз ең алдымен адамды көру керекпіз.  Сондықтан, педагогикалық тұрғыдан алғында – бұл өзіндік даралық, жеке тұлға, құқықтық борыш және рухани-адамгершілік бірлік.

Патриоттық тәрбие– бұл мемлекеттік билік органдар қызметінің мақсаты және жүйелігі, азаматтардың  жоғары патриоттық сананы қалыптастыру бойынша ұйымдастыру, өз Отанына адалдық сезімі, Еліміздің мүдделерін қорғау бойынша конституциялық міндеттер және азаматтық борыш дайындығы. Патриоттық тәрбиелеу тұлғаны дамытуға және қалыптастырудыға бағытталған. Мемлекеттік білім бері мекемелерінде тәрбиелік қызметке  ҚР заңы «Білім туралы» № 2 бабы бойынша міндеттер анықталған. Маңыздылардың арасында патриоттық бағыт бойынша міндетердің бірі «Азаматтыққа тәрбиелеу, еңбекқор, адам еркіндігін және құқығын құрметтеу, отбасына, Отанына, қоршаған ортаға деген сүйіспеншілік».

Бүгінгі патриотизм үлкен және кіші Отанға деген сүйіспеншілік, отбасылық дәстүрлерді құрметтеу, Отан алдындағы конституциялық борышты орындауға дайын болу деген жеке қасиеттермен сәйкестендірілді.

Біздің ойымызша, дәл осы қасиеттер қазіргі қоғамда жоғалып жатыр, «патриотизм» ұғымы қазіргі оқушылардың түсінігінде алыстап барады. Сондықтан, педагогтың басты міндеті – баланың туғанынан бастап жүрегінде салынған үйге деген сүйіспеншілік, туған адамдарына, анасына деген риясыз сүйіспеншілік сезімін жоғалтпауы үшін қамқор болу керек.

Бағдарламаның бастысы – оқушының азаматтық позицияға қалыптасу жүйесі, оның өз-өзін тәрбиелеу және өз-өзін тану үшін жағдай жасау. Әлеуметтік ортада педагогикалық әлеуетті оңтайлы пайдалану, оқушыларға әлеуметтік ортаға кіру арқылы қоғам-тарихи тәжірибесін меңгеру, өз жеке өмір тәжірибесін әзірлеу.

Бағдарламаны орта мектепте 1 сыныптан бастап 11 сыныпқа дейін пайдалануға ұсынылған. Ол Қазақстан азаматының логикасын қалыптастыруға байланысты 6 бағыттардан тұрады. Бағдарлама тәрбиешіге үлкен шығармашылық еркіндікті ұсынады.

Мақсаты:

• Жастарға азаматтықты, патриотиз сияқты аса маңызды рухани-адамгершілікті және әлеуметтік құндылықтарды, қоғам өмірінің әр түрлі ортада белсенді қатысуға дайын болуды дамыту
• Өз тағдырын еліміздіңжәнеөлкеміздің, туғанқаламыздыңболашағыменбайланыстыра алатын, салауатты адамныңфизикалықжәнеруханижағынқалыптастыру.

Міндеттері:

• Қоғамда жеке мүдделерін ақылға қонымды ұштастырған, рухани-адамгершілікті дамыту
• Отанды қорғауғадайын болуға, жауапкершілікке, борыш сезімін, өз халқының дәстүріне, өз Еліне, өз үйіне,отбасына жақындық және сүйіспеншілік сезімін тәрбиелеу. Табиғат байлығын көбейту және сақтау қажеттілігін және білімін қалыптастыру.
• Отбасында адамгершілік қарым-қатынасты дамыту.

·         Өз Отанының өткен ерлігі үшін мақтану және өз Елінің мәдениетін құрметтеу тәрбиесі.

 

Тәрбие ұйымдастырудың негізгі принциптары:

• Тұтастай мағыналық тепе-теңдік принципі.
  Педагог пен оқушының жалпы мақсаты, қызықты бірлескен қызмет,жалпы адамзаттық құндылықтарға бірдей көзқарас, теңдік ұстаным. «бала болсан да, сен де мен сияқты адамсын; мен сені құрметтеймін. Біз бірге ортақ іс жасаймыз», бұл принцип баланғажәне ересекке қатысты жетекші болып табылады.
• Білім берудің үздіксіз сатыларында тәрбиелікке ықпал ететін жүйелі және үздіксіз принципі.  Тәрбиелеу және оқыту процесстерінің өзара байланысы.
• Бірлескен білім берудің тұжырымдамалық принциптері (демакратизация, гуманизация, аймақтандыру).
• Әрбір жас кезеңінде психофизиологиялық дамудын заңдылықтарын  есепке алу, Учёт закономерностей психофизиологического развития в каждом возрастном периоде,жасөспірім мен балаларды  тәрбиелеу тұлғалық-бағдарлы тұрғыдан қамтамасыз ету.
• Ұйымдастыру және өз-өзін ұйымдастыру принципі (оқушының белсенділігі, оларды дәлелдеу, ынтымақтастыққа дайын болу, коммуникативті және шығармашылыққа дайын болу )Принципы организации и самоорганизации.   
• Дамыту принципі – келесі сатылар бойынша тәрбие жүйесінің жолдары: қалыптасу,  жетілу, түрлендіру.

Бағдарлама қатысушылары: «№21ЖАЛПЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ МЕКТЕБІ»ММ 1-11 сынып оқушылары

Бағдарламаны ұйымдастыру

   Бағдарлама толеранттық, қолжетімді, ғылыми, жүйелік қағидаларынан негізделген, 5 жылға жоспарланған. Осы тәрбиелік бағдарламаның ұйымдастырылуы және құрылымы оқушылардың әр түрлі жастарын ескере отырып, ерекшеліктеріне байланысты және әр түрлі жастағы оқушылардың физикалық дамуы, рухани-адамгершілік міндеттермен, оқушылардың ұжымдағы қызметке және өмірге дайындық дәрежесі ескеріледі, өз бетімен әрекет ету және шешім қабылдауды білу. 

I дәреже: 1-4 сынып оқушылары. Отанды қорғауға дайындық қалыптастыру, бастауыш сынып оқушыларының кіші отанға деген құрмет және сүйіспеншілік тәрбиесі шектелген өмірлік тәжірибеден, алған білімнің сипаты мен көлемінен, оқыту мен тәрбиелеу жалпы міндеттерін ескере отырып құрылады. Ең алдымен, жалпы білім беру міндеттері мен оқудың тығыз байланысымен осы кезеңде тиімділігімен негізделген.  Барлық нысандардың тәрбиелік  патриоттық тәрбиесі өз Отаны, қасындағы тұрып жатқан кісілер, олардың адамгершілігі, туғандарды қорғау қызметінің эмоциялық қатынасы туралы балалардың білімінің қаншалық жүйелі түрде қалыптасатынына байланысты. Жоғары эмоцияға, әсерлікке және қабілеттікке сүйене отырып, бастауыш сынып оқушыларында жақын адамдарға, сыныптастарына, біздің елімізде тұратын адамдарға масаттану сезімін дамыту міндет болып табылады.

II дәреже: 5-8 сынып оқушылары. Жасөспірімдерде шындық құбылысты және фактілерді қорытуға және талдауға қажеттілігі туындайды, қоршаған ортаға, адамгершілікті талаптау және бағалауға өз көзқарастары пайда болады. Жасөспірімдердің құндылық бағдарларының қалыптасуының маңыздысы оқушының әртүрлу әскери-патриоттық жұмыстарға, конкурстарға, мектеп ұйымдастыратын жарыстарға қатысу болып табылады.

III дәреже: 9-11 сынып оқушылары. Бұл кәсіби өз-өзін анықтау, адамның физикалық және интелектуалдық дамуы, ғылыми дүниетанымды қалыптастыру кезеңі.Сондықтан, мектеп оқушылардың мамандықты саналы түрде таңдауына дайындау керек, оның ішінде әскери. Оқу-тәрбие процессінде оқушыларға тек қана әр түрлі мамандық, еліміздегі жағдайлар, оның тарихи дамуы туралы айтып қоймай, Өз отанын қорғау, қоғамдық құнды тәжірибеге баулу, оның болашағы үшін жауапкершілікті қалыптастыру керек.

 

 « ӨЗІМЕ ЖОЛ» БАҒДАРЛАМАСЫ

1 бөлім.  Жалпы ережелер

   Бағдарлама қазіргі заманға сай сапалы білім алуға, эрудицияны дамытуға, өін-өзі білім қажеттілігін қалыптастыруға бағытталған.

   Бағдарлама мақсаты:   Оқушылардың танымдық қызығушылығын және қабілеттерді дамыту.

   Күтілетін нәтижелер:  Қоғамға және табиғатқа табиғи-ғылыми тұрақты көзқарас; өз бетінше және ұтымды ойлау; өз-өзін жетілдіруге дайын және сенімді болу, өмірдегі жаңа мән-жайларды бағдарлай білу.

 2 бөлім. Негізгі бағыттар және оларды жүзеге асыру

 

Бағыттар	Міндеттер	Іс-әрекеттің мазмұны
Оқушылардың оқу қызметін ұйымдастыру	Ақыл –ойды ғылыми ұйымдастыруды дамыту. Оқу еңбегі үшін жауапкершілікті қалыптастыру.	- Сынып сағаттарын өткізу  «Оқы– оқуды». - Оқудакөмек ұйымдастыру.
Оқушылармен жеке жұмыс	Оқудын оң себептерін қалыптастыру. Оқушылардың жеке ерекшеліктерін және жасты зерттеу. Пән-мұғалімдерінің қызметін үйлестіру.	- «Оқу себептері» диагностикасы - Бақылау     - Ақпараттандыру, мәселелерді бірлесу шешу жолдары және оны талдау, ата-аналармен жұмыс үшін кіші педагогикалық кеңесті жұмысқа тарту. - Психологиялық-педагогикалықсүйемелдеу
Танымдыққызығушылықтыдамыту	Оқушылардың танымдық қызығушылықты дамыту ушін жағдай жасау.             «Эрудит»клубыныңзияткерлік жалпымектепті құру	- Интеллектуалдық ойындарды, пән апталарын, декад, олимпиадаларды өткізу… - Рөлдік ойындарды, пікірталастарды, ерекшеліктерді дамыту үшін конкурстарды өткізу.   - Отырыстарды ұйымдастыру және клуб қызметінің жоспарларын әзірлеу.

 

 «МҰҒАЛІМНЕНОҚЫШУҒАСАЛАУАТТЫӨМІРСАЛТЫ»

БАҒДАРЛАМАСЫ

Дүниежүзілік денсаулық қоғамы бойынша «денсаулық – бұл толық әлеумет ауқатты, психологиялық, физикалық жағдайы... »

«Денсаулық»ұғымы адам мен тіршілік ортасы арасындағы өзара қимыл процессінің қорытындысын ұсынады және ағзаның ортаға сапалы бейімделуін көрсетеді. Денсаулық жағдайы сыртқы (табиғи және әлеуметтік) және ішкі (тұқым қуалаушылық, жыныс,жас) факторлардың өзара қимылы нәтижесінде қалыптасады.

Бағдарламаның басты мақсаты денсаулықты сақтау және денсаулықты сақтау принциптерін енгізу негізінде білім беру процессі субъектілерінің тұлғалы-кәсіби дамуды оңтайландыру. Денсаулық мәдениет сұрақтартары бойынша мұғалімдердің біліктілігін арттыру. Денсаулық саласында білім беру міндеттерін шешуге жетекші шарты болып табылады.

 

Қазіргі қоғамның жағдайы, адамға және оның денсаулығына қоятын жоғары талаптарының даму қарқыны. Осыны негізге ала отырып, қазіргі мектеп оқушыларға тек қана белгілі көлемде білім беруді, дағдыларды оқыту емес, адамның жоғары сана-сезімін, ойлауды қалыптастыру керек, әр оқушыға ерекшеліктерді, талантты дамыту үшін жағдай жасау керек.

Кейбір мектептердің тәжірибесі оқушының денсаулығын нығайтуға қолайлы білім ортасы ықпал ететінін көрсетті.

Оқушының биологиялық ағзасының реакциясы бейімделу мүмкіндіктеріне байланысты, сондай-ақ  білім беру ортасының үйлесімді ықпал күші.

Білім беру ортасының көптеген параметрлері  оқушы денсаулығын сақтау мүддесінде орындалуға және міндетті болып табылатын санитарлық нормалармен және ережелермен реттелген.

Сондықтан да, «Мұғалімнен оқышуға салауатты өмір салты» бағдарлама оқушылардың валеологиялық білімі мен денсаулық сақтау технологияларды енгізу үшін әзірленді. Бағдарламаны жүзеге асыру үшін барлық мектептер қызметтері жұмылдырылды:

Әкімшілік, мұғалімдер, ұйымдастырушы-педогог, психолог-педагогы, медицина қызметкері.

БАҒДАРЛАМА МАҚСАТЫ:

Бұл бағдарламаның мақсаты табысқа жету үшін басты жолдарының бірі ретінде салауатты өмір салтын, оқушылардың көзқарасын қалыптастыру үшін ең қолайлы жағдай жасау, мектеп оқушыларының денсаулығын сақтау және нығайту үздік құралдарын табу.

 

БАҒДАРЛАМАНЫҢ МІНДЕТТЕРІ:

1.Мектеп оқушыларыныңденсаулықдеңгейінанықтауүшінжүйеніәзірлеужәнеоқужылыбойыонықадағалау

2. Оқушылардың денсаулықтарын сақтау үшін жағдай жасау, оларды толық физикалық дамуы және салауатты өмір салтын қалыптастыру

3. Салауатты өмір салтының артықшылықтарын насихаттау, оқушылардың дене шынықтыру және спорт саласындағы ой-өрістә кеңейту.

4. Денсаулық сақтау сұрақтары бойынша ата-аналарды ақпараттандыру.

5. Салауатты өмір салтын насихаттау.

6. Қазіргі заманғы денсаулық мониторинг әдістерін енгізу.

7. Оқушыларға жеке денсаулығы жөнінде шешім қабылдау үшін, сондай –ақ қауіпсіз және қоршаған ортаны сақтау және жақсарту үшін қажетті білімді және дағдыларды үйрету.

БАҒДАРЛАМАНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ:

1. Денсаулық сақтау білім процесін ұйымдастыру:

- мектептің нормативті-құқықтық базаны толықтыру және жаңарту;

- білім процесс ұйымы кезінде санитарлы-гигиеналық нормалардын, қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау нормаларынсақталуын қамтамасыз ету,

- мектеп жұмыстарында  денсаулық сақтау режимін қамтамасыз ету;

- оқушылардың тамақтану жүйесін ұтымды ұйымдастыру;

- оқушылардың белсенді режимін оңтайлы қамтамасыз ету

- оқушылардың физикалық және психологиялық денсаулық деңгейін анықтау үшін іс-шаралар кешенің әзірлеу.

2. Оқушылармен, олардың ата-аналарынымен, мұғалімдермен нұсқаулы-әдістемелік жұмыс.:

- мектеп педагогтары үшін семинар ұйымдастыру;

- ата-аналардың міндетті білім бері ұйымдастыру;

- конференциялар, дәрістер, оқушылар үшін валеологиялық тақырыпта викториналар;

- өрт қауіпсіздігі, еңбекті қорғау, қауіпсіз техникасы бойынша нұсқаулықтар өткізу.

3. Оқу-тәрбие жұмысы:

-  сабақта және сабақтан тыс денсаулықты сақтау технология іс-шараларын қолдану;

- сынып сағаттарын валеологиялық тақырыпта әзірлеу;

- мектептік спорттық секциялар жұмысын ұйымдастыру;

- валеологиялық бағытта топтар жұмысын ұйымдстыру.

4. Денсаулықты түзету және алдын-алу:

- көзд жаттығулары, серігу минутасы;

- мектепте денсаулық күнін өткізу;

- спорттық іс-шаралар өткізу.

БОЛЖАМДЫ НӘТИЖЕ:

Өмірдегі өз орнын және мақсатын бағалайтын, адамгершілікті, психикалық, физикалық салауатты түлек.

БАҒДАРЛАМА ҚАТЫСУШЫЛАРЫ:

• білім алатындар;

• сынып жетекшілер;

• пән-мұғалімдері(ӨҚН, биология, денешынықтыру);

• ата-аналар;

• медицина қызметкерлері.

• ұйымдастырушы-педагог;

• психолог-педагог;

• мектеп әкімшілігі

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚҰРАЛДАР:

• салауатты өмір салтының негізін қалайтын оқу пәндерінің бағдарламасыпрограмма; Денсаулық күні.

• оқушылардың денсаулықтарының жағдайының диагностикасы.

КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕЛЕР:

• балалардың әлеуметтік, психикалық, физикалық денсаулығының деңгейін арттыру;

• алдын-алу жұмысының деңгейін арттыру;

• балалар мен олардың ата-аналарына өз денсаулықтары өмірдің табыстылығының негізгі факторы ретінде қатынасты қалыптастыру;

 

« МЕНІҢ ШЕШІМІМ»БАҒДАРЛАМАСЫ

(кәсіби өзін-өзі анықтау)

1бөлім.  Жалпы ережелер

   Қазіргі уақытта кәсіби және өмір жолын еркін таңдау үшін нарық қолайлы жағдайды жасады, сондай-ақ ол халық сұранысын, яғни жұмыссыздықты болдырмайды. Осы жағдайда, түлектердің мамандық таңдауына мектеп қамқор болуы керек, сұранысқа ие болу мүмкіндігін беретін қасиеттерді қалыптастыру керек, мектеп гуманнистік функцияны жүзеге асырады, жас адамдарға кәсіби және әлеуметтік өз-өзін анықтауға көмектеседі. Әлеуметтік-кәсіби құрылымын қамтамасыз ету жеке адам мен қоғамның өзара іс-қимыл ретінде түсініледі, кәсіптік бағдар жүйесі бар болған кезде мүмкін. Өз-өзін анықтау – бұл әлемге өз қарым-қатынасын жүзеге асыру болып табылады, өз ұстанымда бекітілген. Жеке тұлғаның өз-өзін анықтауда маңызды орын мамандық таңдау болып табылады. Заманауи жағдайда кәсіби өз-өзін анықтау мансап таңдау, өз-өзін дамыту мүмкіндіктер аясында, сондай-ақ әлеуметтік мәдени және кәсіби жұмыс ортаға жеке тұлғаның саналы қарым-қатынасының қалыптасуын көздейді 

   Еңбек қызметіндеөз-өзін іске асыру және өз-өзін білдіру шешуші болып табылады, жеке тұлғаның әлеуетін және қабілетін ашуды қамтамасыз етеді. Сондықтан, бағдарлы жұмыстарды жүргізу кезінде, жеке адамның психологиялық қасиеттерді, әлеуметтік ұмтылыстарды, құнды-адамгершілік бағдарларды анықтау керек.

Мамандық тандау түрлі мамандықтар қызметкерлері қоғамдық қажеттіліктері бағалай отырып, оқушылардың қабілеттері мен мүмкіндіктеріне негізделген. Кәсіби өз-өзін анықтауға  Е.А. Климовтың үш факторлы моделі (қалаймын-жасай аламын-керек) негізделген.

Оқушылардың кәсіби жүйесін құру кезінде біз С.Н. Чистяковтың басшылығымен ғалымдар тобымен ұсынылған үш элементтен тұратын құрылымды ұстанады: («Мен» бейнесі) оқушының өзі туралы білім алу; мамандық әлемі туралы ақпарат; кәсіби үлгілерді жүзеге  асыру (өзі туралы білім және кәсіби қызмет туралы білім).

Кәсіби бағдар ұйымдастыру кезінде жас ерекшелік тәсілі керек: 1 кезең – балалар ойыны, өзіндік «өлшеу» кәсіби рөлі, 2 кезең – жасөспірімдер фантазиясы, 3 кезең – жасөспірімдік және жастық жақ, қызығушылық, мүмкіндіктер, құндылықтар жүйесі негізінде мамандықты алдын-ала таңдау, 4 кезең – тәжірибелік шешімдерді қабылдау. Жұмыстың мазмұны мен көлемі жоғары қарқынды биыл бітірушілер және бітіруші сыныптарда, оқушылардың жасына қарай өзгереді.  Егер бастауыш сынып оқушылары кәсіби бағдар тәжірибесі еңбек тәрбиесімен біріксе, онда мектепті бітіруге жақын болған кезде кәсіби бағдар жұмысы артады.

   Бағдарлама мақсаты:  Оқушылардың өз-өзін анықтаудың тетіктері мен процесстерінің қолдау үшін және олардың білімдерін, өмірде және кәсіби жолда таңдау жасау қабілеттерін  байыту.

   Бағдарлама міндеттері:

• Оқушылардың өзіне деген оңды көзқарасты, болашақ мамандығында өзінді дамыту үшін өз мүмкіндіктеріне сенімді болуды  қалыптастыру.
• Оқушылардың кәсіби қызмет ерекшіліктерімен және нарық жағдайында жұмыс ұйымдастырудың жаңа формаларымен танысу.
• Бағдарлама негізіндегі қызметтерге ата-аналарды тарту

Күтілетін нәтижелер:

-   Оқушылар әр адамның және өзінің өмірінде жұмыс рөлін түсіну.

-  Кәсіби жұмыс әлемін түсіну.

-  Оқушылар мектепті бітіру кезінде өз мүмкіндіктерін, қызығушылықтарын және қабілеттерін ескере отырып өз-өзін анықтауды үйрену керек.

 

 

 « ОТБАСЫ ЖӘНЕ МЕКТЕП БІРГЕ»БАҒДАРЛАМАСЫ

« Отбасы және мектеп бірге -FAST»

 1Бөлім. Жалпы ережелер

Педагогтардың және оқушылардың ата-аналарымен өзара қарым-қатынасы лайықты адам өмірінің негізгі құндылықтары болып табылатын бірыңғай тәрбие аланың құруға, бірыңғай әлеуметтік ортаны құруға бағытталған. Отбасы баланың жеке тұлғасының, олардың мүшелерінің құндылықтарының бейімделуіне байланысты баланың дамуына қалыптастырушы рөлді атқарады. Педагог баланың отбасында қандай қарым-қатынаста, отбасының баланың жеке дамуына, мінезіне, қандай әсер ететінін туралы ақпаратты ескере отырып жұмыстың формасын және бағытын таңдау керек,   

Бағдарлама мақсаты:   Мектепті басқару және оқу-тәрбие процессін ұйымдастыруда ата-аналарды белсенді қатысу үшін тарту, олармен тығыз байланыс құру.

Отбасы мен мектептің өзара іс-әрекеті жағдайында ғана тәрбиелік тапсырмаларды орындау мүмкін. Отбасы мен мектеп ынтымақтастығы барған сайын танымал және маңызды болып отыр. Екі тарап та өз талаптарын ұсынады, кейде әділ талаптар. Осылай мұғалімдер ата-аналар жағынан оқушылардың мектеп өміріне қызықпаушылығын таңытпауына, жаман тәрбиесіне, моральдық құндылықтардың жоқтығына шағымданады. Ата-аналар өз кезегінде, мұғалімнің немқұрайлығына, шамадан тыс жүктемесіне, бала ұжымының  қарым-қатынасына көңілдері толмайды.  

Реформа кезенінде оқу жүйесі қарқынды өзгеруіне байланысты ата-аналар өзгерістер туралы жеткіліксіз білді, олар оқу-тәрбие қызметін, заманауи талаптарға жетпейтін өз оқу тәжірибесінде негізінде бағдарланған. Осы сәйкессіздікті шешу үшін мұғалімдер оқу-тәрбие процессін барынша ашық, ақпаратты және ата-аналарға қол жетімді болу үшін жасау қажет. Мектеп жұмысының тәжірибесі, егер де ата-ана мен мұғалімдер арасында өзара түсіністік болса, олар мектептің өміріне белсенді қатысатынын  көрсетті. Ал ол өзара бірлескен қызметте пайда болады. Демек, мұғалім отбасы мен мектептің өзара іс-әрекет бағдарламасында ұйымдастырушы болуға қамтамасыз ету керек.

Ата-ананың негізгі рөлі, бірінші кезекте тұратын мектеппен «серіктестік» болып саналады. Яғни, серіктес-ата-аналар мектеппен тек қана бала үшін жауапкершілікті, оқу процессінің нәтижелері және оқу қызметінің сапасы ғана болу емес, сонымен қатар, мектеп стратегиясы, оны жүзеге асыру және қол жеткізген нәтижелердің мониторингінің қатысушы ретінде болу керек.  Серіктестік – 2010-2020 жылға білім беру дамуының мақсаттарының бірі ретінде жазылған білім беру басқармасының мемлекеттік-қоғамды жүйесін қалыптастыру шарттарының бірі. Мектеп қоғам талаптарына сай болу үшін, шын мәнінде қоғаммен диалогқа ашық жүйеде болу керек.

Мектеп мен ата-аналар арасындағы өзара іс-әрекет құралы ретінде жаңа формалар болып табылады. НЦКОСО эксперимент негізінде біз екі жыл бойы «ата-ана мен оқушыладың білім беру жүйесі туралы ақпаратта қажеттілік бағалары» атты технологияны қолдана отырып, ата-аналар конференциясында таныстырамыз және мектеп сайтында орналасқан ашық баяндаманы жазамыз. 2011 жылдың мамыр айында 4,5,9,11 сынып арасындағы оқушылар және ата-аналар арасында сауалнама жүргізілді. Ата-аналардың ұсыныстары 2011-2012 оқу жылдарында мектеп жұмысын жоспарлау кезінде ескерілді.

Әлеуметтік жұмыс жоғары мектебінде (Великобритания) Вискансин-Мэдисон штат университетінде ғылыми зерттеулік клиникалық психология негізінде, Ғылым докторы, әлеуметтік жұмыс бойынша профессор Линн Макдональдс ханымның дайындаған «Отбасы және мектеп бірге - FAST» «пилоттық» халықаралық проект отбасы мен мектептің өзара іс-қимылдың жаңа формасы болып табылады. 

FAST – бұл, өзгерістер процессін әкеп соғатын, отбасыны нығайтуға бағытталған бағдарлама. FAST бағдарламасы «мамандар» қалай отбасымен жұмыс істеуді өзгертеді; басқа әлеуметтік қызметтер және мектептермен өзара іс-қимылды және отбасыға қалай әсер ететінін өзгертеді, бір-бірімен өзара іс-қимылын,  отбасының өзіне деген қарым-қатынасты өзгертеді, әр түрлі ұйымдар бірлесіп жұмыс істеуді өзгертеді. Демек, өзгерістер көп болады, ал біздің білуімізше бір нәрсені өзгерту оңай емес. Бірақ бір белгілі мақал бар, «Егер сіз әрқашан бір нәрсені істесеңіз,  Сіз соны әрқашан аласыз». Сондықтан, жақсаруға мүмкіндік болса, өзгерістер болу керек, ал FAST бағдарламасы – бұл өзгерістер процессін кішкене болса да жеңілдеті мүмкіндігін беретін тиімді және жақсы, достық процесс.

 Рассел Баркли (Russell Berkeley) назар аудару тапшылығының синдромын, балалардың гипербелсенділігін және олармен басқаруды ерекше назарға аудара отырып тентек балалар туралы кітапты шығарды. Баркли балалардың мінез-құлықтарын құрылымдық түрде өзгертуалдында, ата-аналарға өз балаларымен күніне 20 минут арнайы, бағытталмаған ойындар жүргізу керектігін ұсынды. Ол егер ана-атамен өткізген уақыты немесе ана-атаның мақұлдауы мақтау ретінде пайдалану қажеттінде, ата-ана-бала жұбын оң әсермен нығайтатының есептейді.

Бідің рөл өз балаларымен табысқа жетуге көмектесу үшін, ата-аналарды қолдау болып табылады.  Өз отбасыларында ана-ата орнын нығайту. Барлық нұсқаулықтар бастапқыда балаларға жеткізу үшін, олардың ата-аналарына беріледі.

Осы жобаның түпкі мақсаты үйде, мектепте және қоғамда баланың табыстылығын арттыру:

Бала үшін қорғау факторлары құру

Ата-ана қолдауы және ата-ана орнын нығайту

Мектеп жұмыстарына ата-аналардың қатысуын арттыру, басқа да ата-аналармен мектепте және мұғалімдермен әлеуметтік қарым-қатынастарды нығайту

Отбасы мен бала үшін күнделікті стресс тәуекелін азайту

Отбасы мен бала үшін алкоголь, есірткі және басқа да психоактивті заттарды теріс қаупін азайту

Отбасылық жанжал қаупін азайту.

 Жоба 5 жастан бастап 13 жасқа дейін есептелген. Біздің мектепте бұд жоба оқушылармен және бастауыш сынып оқушыларының ата–аналарымен сынақталған.

Осы бағдарламаның қорытындысы бойынша келесі нәтижелер болды:

·         Ата-ана орнын нығайту (ата-аналар серіктестік,одақтастар болады)

·         Оқытуда оң динамика (білім алудаға динамиак, интелектуалды және швғармашылық конкурстарда жеңістер)

·         Бірлескен сынып сабақтары, шығармашылық зертханалар

·         Ата-аналар мен балалардың айлық кездесуі пайда болған мәселелерді шешуге және болашақты анықтауға көмектеседі.

·         Мектеп ішіндегі және сынып ішіндегі шараларға ата-аналардың белсенді қатысуы

·         Оқушылардың білім алуға мотивациясын арттыру

·         Сынып дәстүрлерін құру

Бұл бағдарлама -  «Отбасы және мектеп» инновациясы мектептен кейін өткізілетін көпотбасылық топтарда ата-аналардың өз күштерінің сенімін ұялатады, мектеп және отбасы, ата-аналар арасындағы қарым-қатынасты құрады, ата-ана-бала байланысын және отбасы бірлігін нығайтады.  

 

 «БАЛА ОРТАЛЫҒЫ» БАЛАЛАР ҰЙЫМЫ

БАҒДАРЛАМАСЫ

  Баланың жеке тұлғасының қалыптасуына әлеуметтік және саяси жағдайының өзгеруі үлкен ықпал етеді. Мектептің тәрбиелік жүйесі ең алдымен өз алдында шешім қабылдай алатын тұлғаны назарға алу керек. Осыған байланысты ең алдымен өз-өзін басқару, мектепте өзін-өзі басқару болу керек. Өз-өзін басқару бойынша бағдарлама адамның қызмет субъектісі, тұлға және жеке адам ретінде  өзін дамыту үшін жағдай жасау керек. Әр баланың көріністерін жеткізу үшін, оларды қабілеттеріне, ұсыныстарына және мүмкіндіктеріне қарай топтарға бөлу керек.  Педагогтардың басшылығымен балалар адам, отбасы, Отан, еңбек, білім, мәдениет, әлем, жер -мәңгілік құндылықтарға бағытталған болу керек.

Мектепте өз-өзін басқаруды дамыту – оның демократизацияның негізі

   Бағдарлама: Белсенді адамгершілігі бар, жоғары өз-өзін білу қалыптастырылған  жеке шығармашылық қабілеттерді  дамыту үшін жағдай жасау.

Міндеттері:

-  Әр баланың әлеуметін қамтамасыз ететін, мектеп орталарында тәрбие ретінде өзін-өзі басқару жүйесін құру.

-  Жеке, топтық және ұжымдық қызметтердің барлық түрін ұйымдастыру.

-  Оқушылардың өзін-өзі басқару органдарын нығайту және дамыту, мектеп ұжымының өміріне оқушыларды белсенді қатысуға тарту.

Күтілетін нәтижелер: Оқушылар ұжымда өмір сүруді, белсенді болуға, неғұрлым біріккен болуды, дос болуға, ынта көрсетуге үйрену керек, берілген тапсырмаларға жауапкершілікпен қарауға.

Бұл бағдарлама балалардың мектепте табысты болуға бағдарланған; әр баланың сыныптан тыс қабілеттерін және мүмкіндіктерін ашуға; оқушылардың даму перспективасын дамытуды анықтау және оқу ұжымына ата-аналарды тарту. Сонымен қатар бағдарланған болу керек:

·         оқушылардың достарымен, ана-аналарымен, педагогтармен сөйлеу мәдениетін қалыптастыруға;

·         оларда адамгершілік сананы және жауапкершілікті қалыптастыруға;

·         өз-өзін басқару негізінде жүріс-тұрыс мәдениетін оқытуға;

·         адамгершілік ұстанымын қалыптастыруға;

·         өзін-өзі тәрбиелеу мәдениеті және ой сананы дамытуға.

Бағдарлама негізінде жеке адамгершілікті дамыту, «жақсылық», «мейірімділік», «саналық», «жауапкершілік», «ұжым», «құрмет», «сенім», «аяушылық» ұғымдарының құндылықтарын, жүріс-тұрыс мәдениетін, жекетұлғалық қарым-қатынастарды, берілген тапсырмаларға, тәртіпке, оқуға жауапкершілікті және саналы қарым-қатынасты қалыптастыру. Жұмыстың бүкіл жүйесі жеке дамуға бағытталған және жалпыадамзаттық құндылықтардан тұрады.

Мақсатты бағдарлауға қол жеткізу үшін келесі міндеттер анықталған:

·         оқушылардың қызығушылықтарын және танымдық белсенділікті дамыту;

·         оқушылардың өзін-өзі дамыту және өзін-өзі іске асыру үшін жағдай жасау;

·         оқуға саналы қарым қатынасты қалыптастыру.

·         оқушылардың тұлғалық дамуды және балалар ұжымын қалыптастыру үшін эмоционалды және моралді қолайлы орта туғызу;

·         жоспарлауда, ұйымдастырду және өмір қызметінде талдау кезінде оқушылардың өзін-өзі басқару рөлін арттыру;

·         мәдени-оқу ортаны пайдалана отырып оқушыларды мәденитке, дәстүрлерге, мектеп тарихына, ауылға, ұлысқа, Отанға тарту керек;

·         ұжымды-шығармашылық қызметін ұйымдастыру кезінде балалардың адами қасиеттерін дамыту;

·         тәрбиеленушілердің азаматтық-патриоттық сезімін, Отанның тағдырына сезімін қалыптастыру.

  Бағдарлама гуманистік педагогиканың келесі принциптерінен құрылған:

·         әрбір баланың тұлғасын жоғары әлеуметтік құндылық ретінде мойындау;

·         әрбір баланың өзіндік бейнені және ерекшеліктеерді, даралықты құрметтеу;

·         балалар мен ересектер арасында сыйластық қарым-қатынасы;

·         табыс жағдайын жасау.

БАҒДАРЛАМА МАЗМҰНЫ

Бағдарлама келесі негізгі бағыттар бойынша сегіз бөлімнен тұрады,

·         ДЕНСАУЛЫҚ

·         ОҚУ

·         МЕЙІРІМДІЛІК

·         МӘДЕНИЕТ

·         ЕҢБЕК

·         ҚҰҚЫҚ

   «БІЛІМ ӘЛЕМІНДЕ»БӨЛІМІ

Мақсаты: Мұғалімге жақсы қарым-қатынасты қалыптастыру, танымдық белсенділікті дамыту, баланың жеке интелектуалдық дамуы.

Жұмыстың мазмұны:

·         «Кітап, өмір сүр» операциясы

·         пән апталары;

·          «ғылым Патшайымында қонақта»конкурсы;

·         «Әдебиет салоны», «Қоршаған әлем»атты интелектуалдық ойындар;

 «ДЕНІ САУДЫҢ РУХЫ САУ»БӨЛІМІ

Мақсаты: Балалар мен жасөспірімдердің денсаулықтарын нығайту, физикалық жетілдіру спорттық дайындық.

Жұмыстың мақсаты:

·          СӨС насихаттау жөнінде әңгіме;

·         денсаулық сақтау өкілдерімен кездесу;

·         спорттық тақырып бойынша суреттер конкурсы;

·         спорттық жарыстар;

·         алкоголизмге, темекі тартуға, есірткіге қарсы акциялар;

·          «ЖҚТБ»мен күресу күні

 «МЕНІҢ ОТАНЫМ» БӨЛІМІ

Мақсаты:  өсіп келе жатқан жасөспірімдердің отанға деген сүйіспеншілікті қалыптастыру, халық жадын ұқыпты қабылдау, еліміздің тарихына құрметтеу; балаларда патриотизмді тәрбиелеу, азаматтық позицияны қалыптастыру.  

Жұмыстың мазмұны:

·         әртүрлі халықтың билері;

·         мерекелер;

·         қолданбалы өнер көрмесі;

·         мектеп мұражайы үшін іздестіру жұмысы;

·         әскери- дадалық жиындар;

·         сап және ән байқаулары;

·         отанды қорғау күніне арналған тақырыптық конкурстар;

·         ұрпақтар кездесуі;

·        «Мен-азаматпын» құқық аптасы

·          

 «ҚАМҚОРЛЫҚ» БӨЛІМІ

Мақсаты: әлеуметтік маңызды іс-шараларға жасөспірім мен балалардың қатысуы, адамгершілік қасиеттерді дамыту.

Жұмыстың мазмұны:

·         Ұлы Отан соғысы, тыл және еңбек ардагерлерімен кездесу;

·         волотерлық жұмыстар;

·         соғыс және еңбек ардагерлеріне, қарт адамдарға көмек көрсету

·         бастауыш сынып алдында салтанат құру және т.б..

 «МЕНІҢ ТУҒАН МЕКТЕБІМ» БӨЛІМІ

Мақсаты: мектеп тарихының, туған мектептің үздік дәстүрлерінде оқушыларды тәрбиелеу; әрбір өзінің қабілеттерін, таланттарын аша алатын және достарды таба алатын үйдегідей мектепке қарым-қатынасты қалыптастыру.

Жұмыстың мазмұны:

·         өзінің мектебінің тарихын білу;

·         мектеп жылдығына арналған материалдарды жинау бойынша іздестіру жұмыстары;

·         мектеп жайында стендтерді құру

 «ҚАНДАЙ ҒАЖАП БҰЛ ӘЛЕМ » БӨЛІМІ

Мақсаты: Балаларда сұлулық сезімін дамыту: көру, сезіну, сұлулықты түсіну және оны қорғау, эстетикалық талғамды қалыптастыру.

 

Жұмыстың мазмұны:

·         экологиялық тақырыптарға ҰШЖ;

·         Плакаттар мен суреттер тақырыбты конкурстар;

«МЕНІҢ ҚҰҚЫҚТАРЫМ МЕН МІНДЕТТЕРІМ»БӨЛІМІ

Мақсаты: оқушылардың борыш сезімін қалыптастыру, жауапкершілікті дамыту, өмірдің нақты көрінісін көру, осы өмірде бейімделуді үйрену.

Жұмыстың мазмұны:

·         Оқушылардың өз-өзін басқаруда белсенді қатысу;

·         Қызығушылық бойынша клубтардың, ғылыми-зерттеулік қоғамның желісін құру

·         Ересектермен бірге танымдық істерді жүргізу (олимпиадалар, спартакиадалар, жарыстар, байқаулар)

 ·         Шығармашылық жұмыстарды қорғау

·         «Бала құқықтарының декларациясы»-мен оқушылармен таныстыру

·         Оформление уголка «Сенің құқықтарын және міндеттерін» бұрышты жасау;

«МЕКТЕП ЖӘНЕ АТА-АНАЛАР» БӨЛІМІ

Мақсаты:  ата-аналарға педагогикалық білімділікті көрсету, оқу-тәрбие процессіне ата-аналарды тарту, өзара сенімділікті және оң көзқарасты қалыптастыру.

Жұмыстың мазмұны:

·         Ата-аналар комитетімен жұмыс;

·         «Біз оқитын отбасымыз»; «Бірге-тату отбасымыз»атты конкурстар

·         «Ана, әке, мен–  спорттық отбасымыз»спорттық эстафета;

·         Ата-аналар оқулары;

·         Ата-аналар оқуы;

·         «Біздің баладар таңдайтын мамандықтар»атты ата-аналар конференциясы

 

Күтілетін нәтиже

Жасөспірім өзінің маңыздылығын сезіну, бір нәрсені басқалардан жақсы істеуін түсіну, қалаған нәтижеге жету үшін, ішінде бір күш бар екенін түсіну. Құрдастар мен ересектер арасында өзінің беделін көрсету, қарым-қатынас дағдыларын дамыту, ұжым істеріне белсенді қатысу.

Ұжымда жеке тұлға ретінде өз-өзін бекіту, нақты балаға өз пікірлерін еркін айтуға, өз мүдделерін қорғауға мүмкіндік беру.

Белсенді қарым-қатынас стилін меңгеру, өзін-өзі ашу процесстерін тереңдету, айналасындағы адамдарды, олардың ішкі дүниесін түсіну дағдыларын үйрену, сенімді қарым-қатынас стилін бекіту.

 

ҚОСЫМША БІЛІМ БЕРУДІ ДАМЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ

 1 Бөлім. Жалпы ережелер

Қосымша білім беру – шығармашылық жұмыста өз таңдауын назарға аудара отырып, әлеуметтік қызметке адамның үйлесімді болу мүмкіндіктерінің бірі.

Қосымша білім беру – әр балаға мектеп объективті қамтамасыз ете алмайтын, толықтыруға және  өтуге мүмкіндігі бар, өз-өзән бағалайтын және тәуелсіз білім берудің түрі.

Қосымша білім беру факультативтермен, секциялармен, спорттық және әр түрлі бейінді топтармен ұсынылды

 2 бөлім. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері

Мақсаты: «Білім бері туралы» ҚР Заңына сәйкес оқушылардың қажеттіліктерін жан-жақты қанағаттандыру үшінтәрбие бағдарламаларында қосымша білім беруді іске асыру үшін нормативті-құқықтық жағдайды қамтамасыз ету.

Міндеттері:

– қосымша білім беру жүйесін дамыту үшін нормативті-құқықтық негіз құру;

– оқушылардың сұранысына сәйкес қосымша білім берудің мазмұнын өзгерту;

– қосымша білім беру педагогтардың кәсіби шеберлік деңгейін арттыру;

– әлеуметтік тапсырмаларды шешуде қосымша білім берудің мүмкіндіктерін іске асыру;

– шығармашылық одақ негізіндегі қызығушылықтар арқылы балаларды тәрбиелеу қабілеттілігі бар педагогикалық ұжымды қалыптастыру;

– қосымша білім берудің құрылымын, клубтардың, топтардың бағдарламаларын жетілдіру;

 3 Бөлім. Қосымша білім берудің тұжырымдамалары

Мектептің басты мақсаты – демократияландыру және өзін-өзі басқару, жариялылық, нарықтық қарым-қатынаста, өзін-өзі қаржыландыру экономикасы және толық шаруашылық есеп жағдайында еңбектену және өмір сүруге тура келетін шығармашылық адамды тәрбиелеу.

Мәселе заманауи білім беруде балаларда тек қана бір жақты – орындау қабілеті дамиды, ал одан күрделі және маңызды жағы – адамның шығармашылық қабілеті – еркін жағдайда, кейде сын көтермейтін жағдайда қалады.   

Біздің жобаның іске асыру мақсаты – өзін-өзі дамыту, өзін-өзі іске асыру, өзін-өзі сәйкестендіруге кешендік қабілеттерді қалыптастыру.

Тұжырымдама бағдарланған білім беру идеясында, оқу-танымдық қызметте  оқушылардың жеке шығармашылықты қалыптастыруда заманауи тәсілдермен негізделген.

1. Басым бағыттардың идеясы.

Басым бағыттардың қосымша білім берудің жүйесін жетілдіру ретінде келесі басымдықтар болып табылады:

– дамыту;

– адамгершілік;

– шығармашылық;

– мәдениет;

– ашық;

– жауапкершілік және еркін тандау;

– әлеуметтік.

Дамыту басым бағыты педагогтың және педагогикалық жүйенің,қосымша білім берудің мекемелері және білім кешенінің, тәрбиеленушінің жеке дамуы үшін қажетті жағдай жасауды көздейді. Педагогикалық процестің негізгі ойы – тәрбиеленушінің жеке дамуы.

Адамгершілік басым бағыты. Бұл басымның іске асуы тұлғалық адамгершілік-құндылықтарды қалыптастыруға, іске асырылатын бағдарламалар, тәрбиеленушінің өмірі, педагогтардың, білім беру ортасында  адамгершілік-шығармашылық қарым-қатынасты дамыту.

Шығармашылық басым бағыты, шығармашылық мәдениет әлеміне кіруді қамтамасыз етеді, қазіргі әлемде өмір сүру қабілетін қалыптастыру, тұлғаның дамуының әмбебап механизмы болып қарастырылады. Бұл басымды іске асыру үшін шығармашылыққа білім беру процесінің барлық субъекттілерін  құру үшін қолайлы жағдай жасайды.

Мәдениет басым бағыты жалпы мәдениеттің, эстетикалық құндылықтардың, эстетикалық тәрбиенің, сұлулық заңы бойынша шығармашылықтың, өнерде және одан тыс эстетикалық құндылықтарды құрудың,  танымдық және еңбек қызметінде, тұрмыста, спортта, жүріс-тұрыста және мінез-құлықта, адамдық қарым-қатынаста қалыптасуды білдіреді. Бұл басымның нәтижесі тәрбиеленушілердің эстетикалы-құндылықты және эстетикалық-шығармашылық мүмкіндіктері болып табылады. 

Ашық басым бағыты – бұл білім беру процесінің субъектілерінің, қосымша білім берудің ішкі азаттығы.

Еркін таңдау және жауапкершілік басым бағыты тәрбиеленушіге және педагогқа өз қызығушылықтарын, қажеттіліктерін, мүмкіндіктерін дамыту, шығармашылық өзін-өзі іске асыруды қанағаттандыру үшін оқу білім бағдарламасының мазмұнын, әдістемені, тәжірибені, қиындықтарды таңдау мүмкіндігі. 

Әлеуметтік басым бағыты құндылықтарда, нормаларда, орыс және әлемдік қоғамға сай  жүріс-тұрыстың заңдылық тұрғысынан қазіргі заманғы қоғамда өмір сүру үшін жастардың, жасөспірімдердің, балалардың  бейімделуі үшін жағдай жасауды көздейді.

2. Жеке бағдар идеясы

Қосымша білім беру жүйесінде білім беру процессінің ортасында бағдарлама емес, педагогикалық қамқорлықтың  маңызы және жоғарғы мақсаты – бала болып табылады. Дәл оның қызығушылықтарын және жеке қабілеттерін, өзіндік мінезді, жеке қадір-қасиетін, шығармашылық даралықты қалыптасу дамытуға және есептеуге, оқуға жатады.

3. Жартыфункционалды идея

Қосымша білім беру жүйесін бірқатар функциялар жүзеге асырады:

– оқушылырдың, олардың ата-аналарының, педагогтардың білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыру;

– әрбір оқушының жеке жетістіктер тәжірибесін, өз мүмкіндіктерін іске асыру табыстылығын қалыптастыру;

– ересектер мен балалардың ынтымақтастығының жаңа формаларын іздестіру;

– білім беру процесінің әдістемелікті қамтамасыз ету.

 

4. Ынтымақтастық идеясы

Бұл идеяның іске асуы деңгейде бірлескен дамытушы қызметті көздейді:

– «тәрбиеленуші – тәрбиеленуші» – бірлескен шығармашылық;

– «педагог – тәрбиеленуші» – өзара түсіністікпен арқылы бірлескен дамытушы қызмет,

– «педагог – педагог» – бірлескен педагогикалық ізденіс, тәжірибемен алмасу, ынтымақтастық.

5. Автономия идеясы

Қосымша білім беру – бұл «тәуелсіз және өзін-өзі бағалайты білім түрі»

Автономия идеясын іске асыру білім беру мекемелерінде, кешенде, ұжымға өз даму стратегиясын, мақсаттарын, мазмұның, ұйымдастыру және жұмыс әдістерін таңдауға мүмкіндік береді.

6. Жеке тұлғаның өзін-өзі құнды идеясы

Ұсынады:

– білім беру жүйесінің басты құндылығы ретінде жеке тұлғаға және оның ішкі бостандығына қарым-қатынасы;

– білім беру процесінде әр субъектінің жеке қайталанбастығының  және  бірегейлігінің бейімділігі;

– қадір-қасиетті құрметтеу.