Государственный Герб Республики Казахстан Герб – один из главных символов государства. Термин «герб» происходит от немецкого слова «erbe» (наследство) и означает наследственный отличительный знак – сочетание фигур и предметов, которым придается символическое значение. История свидетельствует, что еще кочевники эпохи бронзы, проживавшие на территории современного Казахстана, идентифицировали себя с особым символом – тотемом, графическое выражение которого впоследствии получило наименование «тамга». Впервые данный термин начал употребляться в Тюркском каганате. Герб суверенного Казахстана был официально принят в 1992 году. Его авторами являются известные архитекторы Жандарбек Малибеков и Шот-Аман Уалиханов. Государственный герб Республики Казахстан имеет форму круга (колеса) – это символ жизни и вечности, который пользовался особым почетом среди кочевников Великой степи. Центральным геральдическим элементом в государственном гербе является изображение шанырака (верхняя сводчатая часть юрты) на голубом фоне, от которого во все стороны в виде солнечных лучей расходятся уыки (опоры). Справа и слева от шанырака расположены изображения мифических крылатых коней. В верхней части находится объемная пятиконечная звезда, а в нижней части надпись...

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2009 жылғы 13 шілдедегі № 338 бұйрығы Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2009 жылғы 17 тамызда № 5750 болып тіркелген Педагог қызметкерлер мен оларға теңестірілген тұлғалардың лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларын бекіту туралы «Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңының 5-бабының 34) тармақшасын іске асыру мақсатында БҰЙЫРАМЫН: 1. Қоса беріліп отырған Педагог қызметкерлер мен оларға теңестірілген тұлғалардың лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамалары бекітілсін. 2. Орта білім департаменті (М.Т. Санатова) белгіленген тәртіппен: 1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін қамтамасыз етсін; 2) осы бұйрықты мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін ресми жариялауды қамтамасыз етсін. 3. Орта (М.Т. Санатова), техникалық және кәсіптік (Қ.Қ. Бөрібеков), жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім (С.М. Өмірбаев) департаменттері осы бұйрықты облыстық, Астана және Алматы қалалары білім басқармаларының, республикалық ведомстволық бағынысты білім беру ұйымдарының, жоғары оқу орындарының назарына жеткізсін. 4. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің: 1) «Педагог қызметкерлердің және оларға теңестірілген адамдар лауазымдарының үлгі біліктілік...

Осы Заң білім беру саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді, осы саладағы мемле­кеттік саясаттың негізгі принциптерін айқын­дайды және Қазақстан Республикасы азаматта­рының, сондай-ақ Қазақстан Республикасында тұ­рақты тұратын шетелдіктердің және азамат­тығы жоқ адамдардың білім алуға конституция­лық құқығын қамтамасыз етуге бағытталған. 1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР 1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайда­ланылады: 1) адъюнктура – әскери оқу орындарында жоғары білікті ғылыми-педагогтік кадрлар даярлау нысаны; 2) академия – мамандықтардың бір-екі топтары бойынша жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын, ғылыми-зерт­теу қызметін және педагогтік қызметті, кадр­лардың біліктілігін арттыруды және қайта даяр­лауды жүзеге асыратын оқу орны; 3) атаулы стипендия - тиісті білім беру бағ­дарламаларын ойдағыдай меңгерген, ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысатын, оқу орны­ның қоғамдық, мәдени және спорттық өміріне белсене қатысатын неғұрлым қабілетті білім алушыларды көтермелеу үшін жеке немесе заң­ды тұлғалар тағайындайтын стипендия; 4) бакалавр - жоғары білім берудің тиісті білім беру бағдарламаларын меңгерген адамдарға берілетін академиялық дәреже; 5) бейін алды даярлық...

РИММА АКТАЕВНА НУРГАЗИНОВА Медбике АИДА КАРЫПОВНА АКПАНОВА Шаруашылық жағынан басшының орынбасары ТОРҒЫН ҚАСЕНҚЫЗЫ УЛЬМИСЕКОВА Есепші

Көзді түйістіру. Көзден 15 – 20 см ара қашықтықта тұрған затқа 20 – 30 сек. көз тоқтатып қарау. Одан кейін көзден 1,5 – 2 м ара қашықтықтағы затқа көз аудару. Саусақ қимылдарын бақылау.Сұқ саусақтың қимылдарын бақылау: жоғары, төмен, биік, аласа. Мұрынның ұшына саусақты тигізу. Қолды созып, сұқ саусақты шошайтып, қалған саусақтарды жұму. Шынтақтан қолды иіп, саусақты мұрынға тигізу. Көзді сұқ саусаққа тоқтату. Дөңгелектен көзді алмастан қарау. Стандартты жазуға арналған қағазға диаметрі 2 см дөңгелек сызып, оны үш түстің біреуімен бояу қажет: қара, көк, жасыл. Хатка – йога бойынша «ыңғайлы қалыпта» боялған дөңгелек 1,2 - 1,5 м қашықтықта болатындай жерде отырады. Салынған дөңгелекке көз алмай, жыпылықтатпай, көзге көп салмақ түсірмей қарау. Алғашқы тратака уақыты 10 секундтай, одан кейін уақытты 1 минутқа дейін жеткіземіз. Қозғалыстағы заттарға көзді түйістіру. Хатка – йога бойынша «ыңғайлы қалыпта» отыру. Оң қолымен тізесіне қойып, сұқ саусағын шошайтып, қалған саусақтарын жұмады. Қолымен айналдыра қимыл жасап, көзін алмастан сұқ саусақты бақылау. Жаттығу кезінде басын қозғамайды, тек көзімен бақылап отырады. Заттың құбылуын бақылау. Хатка - йога бойынша «ыңғайлы қалыпта» отыру. Көзді алмастан 20 – 25 секундтай жанып тұрған май шамның жалынына қарау; май шам 1 - 1,5 м ара қашықтықта тұрады. Көзбен шеңбер жасау. Көзбен 6...

1 нүкте – сұқ және ортаңғы саусақтармен кеуденің ортаңғы, жоғарғы жақ және үштің ортаңғы бөліктеріне массаж жасау; 2 нүкте – сұқ саусағымен жеңіл түрде кеуденің негізгі ортасын басып 1 минуттай өткізіледі; 3 нүкте – кезектестіріп бірнеше рет оң және сол жақ ұйқы бездерін басу; 4 точка – бас бармақпен мойынның екі жағынан жеңіл басып массаж жасау; 5 нүкте – сұқ саусақпен мойынның жетінші және кеуде омыртқасының бірінші тұсын байыппен басады; құлақтың алдыңғы жақ сүйегі жағынан жеңіл массаж жасау ; 6 нүкте - сұқ саусақпен құлақтың алдыңғы екі жағынан жақ сүйегіне массаж жасау; 7 нүкте - ортаңғы саусақпен мұрынның екі жаны танау тұсынан массаж жасау; 8 нүкте - сұқ саусақпен қастың үстіңгі доғасына массаж жасау. 9 нүкте – ортаңғы саусақ пен бас бармақ арасындағы нүктені қысу, мұны сұқ саусақтың көмегімен жеңіл басып жасайды.

«Шипалы күштер» 1 Жаттығу. Мен қолайлы орналастым. Менің денемнің жағдайы еркін, босаңдау, қолайлы. Менің зейінім физикалық денеге және өзімнің көңіл - күйіме аударылды. Мен толықтай өз денемді сезінемін. 2 Жаттығу. Маған өте ыңғайлы және тыныш. Менің ойым, балалық шағым уайымсыз. Мен өзімді бақылаймын. Менің «мен» дегенім менің денемнің әр түйіршіктерінен кіріп өтеді.Әрбір түйіршік менімен кездесуге қуанышты. 3 Жаттығу. Мен өз зейінімді бетіме қойдым.Мен маңдай, ерін, бет, мойын бұлшықеттерін сезінемін және босаңсытамын. Менің қабағыма салмақ түседі және жабылады. Менің ернім босаңсынып, тілім еркінсінеді. Менің түр - әлпетім босаңсынып, мен терең - терең жайлылықты сезінемін және қорқынышсыз боламын. 4 Жаттығу. Мойын бұлшықеттері жұмсақ. Арқа, қарын бұлшықеттері толықтай босаңсыды. Менің аяғым және қолдарыма салмақ түседі. Мен жағымды ауыртпалықты сезінемін. Менің денем толықтай еркіндікті сезінеді.

ТЫНЫС АЛУ ЖАТТЫҒУЛАРЫ К.П.Бутейко бойынша бақылау үзілісі. 1 – 2, 3 - 4 есебінде танаудың әр тесігінен кезек - кезек демді ішке тартады; 1 – 10 (16) есебінде дем алуды бөгеп, сыртқа шығарады. М.И.Фонарёва бойынша. «Кернейші» - гимнастикалық орындыққа отырып, қолды керней тартатындай күйде ұстап, ауызға жақындатады, демді ішке кең, баяу тартып, «Тру-ру-ру» деп дыбыстайды. «Серуенге дайындық» - аяқты бірге ұстап, қолды төмен түсіріп тік тұрады, қолды екі жаққа жіберіп демді ішке тартады, екі қолмен тізені қапсыра ұстап, демді сыртқа шығарады. «Көкек» - тік тұрып, аяқты бір - бірінен алшақ ұстайды, қолды белге қояды, демді ішке біртіндеп тартады, «Ку-ку, Ку-ку» деп дыбыстап демді сыртқа шығара денені алға еңкейтеді. «Жаңбырдан кейін» - шеңбер сызғандай айналып жүру керек, жүрісті біртіндеп баяулатып, қолды жоғары көтеріп, терең дем алады, төмен түсіріп, «а-а-а-ах-х-х-х» деп дыбыстап, демді біртіндеп сыртқа шығарады. «Үйшік» - тік тұрып, аяқты бір - бірінен алшақ ұстайды, қолды бастан асыра көтеріп, «үйшік» сияқты біріктіреді, демді ішке тартады, қолды төмен түсіріп, денені босатып демді шығарады. «Ояну» - басты, жауырынды, құйрықты қабырғасына тигізе, тізені бүгіп, гимнастикалық орындыққа отырады, қолды жоғары көтеріп керіледі, демді ішке тартады, қолды төмен түсіріп, демді шығарады 2 - 3 мәрте қайталайды. «Диірмен» -...

«Пурака» - денеңді босатып, мұрныңмен ауаны мүмкіндігінше жайлап жұтып, кеудені ауаға толтыру, ауаны ұстамай кәдімгідей мұрын арқылы демді шығару. «Камбхана» - бұл да «Пурака» сияқты, тек демді бірнеше секунд ұзағырақ, қарын бұлшық етіне күш түсірмей, демді ішке ұстамай, мұрын арқылы демді бірқалыпты шығару. «Речака» - «Камбхананы» меңгергеннен кейін мұрын арқылы бірқалыпты демді ішке жұтып, бірнеше секундке демді ішке ұстау; содан кейін үзік - үзік демді шығару; одан кейін керісінше, демді ішке үзік – үзік етіп тарту және демді ауаны мұрын арқылы бірқалыпты шығару.

«Ха» - мұрын арқылы толық дем алу; бір уақытта қолдарын жоғары көтеріп, алақандарын қосады; демін «Ха» деген дыбыспен, толық сыртқа шығарып, ілгері еңкейіп қолдарын төмен жібереді; демін шығару, жұтудан екі есе көбірек. «Ұшу» - тұрған күйі, аяғы бос, қолдарын белбеу тұсында жұдырықпен қысу; демін ішке тартып, тізелерін бүгіп, қолдарын ілгері сілтейді; көтеріліп, демін сыртқа шығарады. «Тағзым» - тұрған күйі, аяғы еркін, қолдарын шынтағынан бүгіп, демді ішке тартужайлап денесімен еңкейеді, демін сыртқа шығару, қайтып бұрынғы қалпына келу

Шынықтырудың ұрпақ денсаулығына берері мол «Адам денесінің жетілуі - денсаулығы: егер дені сау болса,онда оны сақт амақ керек, ал егер сау болмаса, онда денді сауықтыру керек. » Әбу-Насыр Әл-Фараби Дені сау ұрпақ тәрбиелеп өсіру әрбір ата-ананың міндеті.Сондықтан, кез келген ата-ана сәбидің денесаулығына – дұрыс-өсіп дамуына, психикалық саулығына,ақыл-ойының дұрыс жетілуіне назар аударып, қадағалап отыру керек. Адамның денсаулығы бала күнінен қалыптасады .Денсаулықты қаншалықты сақтап, шынықтырса , ол соншалықты мықты болады. Баланың денсаулығын қалыптастыратын бірнеше факторлар бар. Солардың ішіндегі бала денсаулығын қалыптастыруға жол ашатын негізгі шаралардың бірі – бала ағзасын шынықтыру. Шынығу дегеніміз – ағзаның қоршаған орта факторларына, әсіресе, метерологиялық факторларға қарсы тұру мүмкіндігін арттыратын ем шаралар (процедуралар) жүйесін айтамыз.Сонымен, табиғаттың өзінің табиғи факторларын қолдана отыра ( ауа, су, күн ), ағзаның қорғаныс қабілетін арттыруға, патогенді микроорганизмдерге қарсы тұруқабілетін күшейтуге, және ағзаның функционалды жағдайының жоғарлауына жолашады: жүрек-қантамыр, тыныс алу жүйесінің қызметі жақсарып, терморегуляция үрдісі жетіліп, бұлшық ет тонусы, негізгі алмасу күшейе түседі. . Шынықтырудың мынадай түрлері бар: су, ауа, және күн сәулесімен шынықтыру. Баланы шынықтырудың қай түрі...

«Балапандар». Ойыншылар үш топқа бөлінеді. Әрбір топта – отырған тауық және оның балапандары бар. Таңдап алынған үш лашын құстар балапандарға алақандармен тигізуі қажет, содан кейін ойыннан қуып шығылады. Отырған тауық өз балапандарын қорғайды. Шабуыл кезінде балапандарын қорғаған тауықтың қолы лашынға тисе, ой ойыннан шығып қалады. «Киік». Балалар қолдарынан ұстап, шеңберге тұрады. Жүргізуші балалардың арасымен келіп, былай дейді: Желаяқ киік шабады, Жолменен киік шабады. Бір, екі, үш, төрт, бес, Оны қалай ұстаймыз? Оны қалай ұстаймыз? Дөңгелекті жауып, қолдарын жібереді. Егер «киік» ұсталса, ойыншылар ауысады. «Мысық пен тышқан». Барлық балалар айнала шеңберге тұрып, «тышқан» мен «мысық» таңдайды. «Тышқандар» «мысықтан» қашады, дөңгелек ішінде жүругеде болады. «Мысықты» балалар дөңгелек ішіне жібермейді. «Тасбақа». Ойыншылар залда еден үстінде тасбақа болып жорғалайды. Тәрбиешінің дабылы бойынша қолдарын, аяқтарын ішінің астына жасырады. «Кесіртке». Ойыншылар кесірткенің қалпын жасайды. Екі жіптің ортасымен, қолдарымен тіреп жорғалайды. «Жыландар». Балалар сәл ілгері еңкейіп, бір - бірінен ұстап тұрады. Берілген дабыл бойынша кедергілердің үстімен өрмелейді. Барынша «тізбекті» үзбеуге тырысады. «Айгөлек». Ойыншылар екі командаға бөлінеді, бір - біріне қарама - қарсы 20 - 30 қадам жерде қолдарынан ұстап...

Жүгіріп ойнау. «Жаяу көкпар». Бақылаушы таңдалады, ол ойын ережесінің дұрыс жүрілуін бақылайды және ойын барысында тәртіп бұзбауын қадағалайды; ол ойыншыларды бір сапқа тұрғызады, сыйлықтан 30 қадам жерде финиш анықталады. Саптағы әр ойыншының міндеті қалған ойыншыларды жығып, сыйлыққа дейін жүгіріп жетіп, оны ұстап алып, онымен бірге финишке жету керек. «Қарлығаш». Бұл ойынды өткізу үшін міндетті түрде дөңгелек қажет. Одан кейін «қарлығашты» және «күзетшіні» таңдайды, қарлығаш дөңгелек ортасында отырады, ал күзетші басқа ойыншылардың шабуылынан қорғап жүреді. «Күзетші» шабуылдың біреуін ұстап алуға тырысады. Егер ол тырысып, ойыншының біреуін ұстап алса, ол «күзетші» атанады. «Бүркіт». Балалар «Бүркітті» таңдайды. Қалған ойыншылар - «қосаяқтар», «тышқандар», «құстар» болады. Тәрбиешінің берілген дабылы бойынша «бүркіт» ұясында отырады, ал қалғандары секіріп, жүгіріп, ұшып жүреді. Дабыл бойынша - бәрі тұрған жерінде қатып қалады, ал «бүркіт» ұшып шығып, қозғалып қалған ойыншыны тауып алады да, ол ойыншы «бүркіт» атанады. «Ат шабыс». Ойыншыларда сандық реті тағылған, олар салт атты бейнесін бейнелейді. Салт аттылар белгілі ара қашықтықта жарысады. Олардың шабысын тәрбиеші бақылап отырады. Кім де кім қалып қойса не итерсе, ол ойыннан шығады. Алда болып, жақсы жарысқан ойыншы жеңімпаз атанады. «Автомобильдер». Қатысушылардың...

«Қоян мен қасқыр». «Қасқырды» таңдалады. Қалған қатысушылар - «қояндар» болады. Тәрбиешінің дабылы бойынша «қояндар» секіреді, екінші дабыл кезінде қозғалмай, қатып қалады да, ағаш қалпын бейнелейді. Осы кезде «қасқыр» айналып жүріп, қозғалып тұрған адамды іздейді. Ұсталынған адам «қасқыр» болады. «Байланған орамал». Орамалды допқа ұқсатып орап байлайды. Бір ойыншы ортада тұрады, ал қалғандары оны қоршап айналып тұрады. Дабыл бергеннен кейін қатысушылар жан - жаққа жүгіріп, ортадағы ойыншыға ұстатпай, бір - біріне орамалды лақтырады. Ортадағы ойыншы «допты» қағып алуы керек. Орамалдан айырылып қалған ойыншы ортадағымен орын ауыстырады. «Қораздар шайқасы». Бұл ойын үшін алдын - ала мүмкіндігінше үлкен етіп, дөңгелек сызу керек. Қарсыластар бір аяқтап жүріп, дөңгелек ішінен бір - бірін итеріп шығаруы керек. Екінші аяғы жерге тисе, ол ойыншы ұтылған болады. «Тиынды көтер». Алаңның қарама - қарсы жағына бастау сәті және финишті белгілейді. Тиындарды жайып қояды. Дабыл бойыншга жігіттер финишке қарай шабады. Шабыс кезінде тоқтамай, еңкейіп тиынды алады. Тиынды ең көп жинаған ойыншы ұтады. «Қалпақты атып түсір». Ойынға қағаздан бүктелген бөрік те жарайды. Бас киімді 20 қадамдай жерге биіктігі 1 метрдей қазыққа іліп қояды. Ойыншы қолына белбеу алып, секірумен қазыққа дейін барып, белбеумен бас киімді қағып түсіреді. «Ұя». Балалар...

«Адасқан доп». Балалар дөңгелене шеңберге тұрады, бір - біріне допты бере бастайды. Жүргізуші дөңгелек сыртында допқа қолын тигізуге тырысады. Егер ол қолын допқа тигізсе, ол допты ұстаған баланың орнына тұрады. «Алшы» .Ең үлкен асықты қызыл түске бояйды, ол асық «Хан» деп аталады. Жүргізуші асықтарды уысына алып, қалған ойыншылардың алдына шашып тастайды. Одан кейін «хан» қай жағымен түскенін қараймыз. Сұқ саусақпен бас бармақтың көмегімен жақын жатқан асықтарды атамыз. «Допқа тигіз». Балалар екі топқа бөлінеді. Бірінші команда сызық бойына сапқа тұрады, бір - біріне арқасымен екі қадам ара қашықтықта тұрады. Екінші команда да осылай, біріншіге параллель орналасады. Ойынға ойыншылар санына қарай доп қажет. Бір команда ойыншыларының міндеті - допты кезектесіп жоғары, кішкене ілгері қарай лақтыру. Екінші командада кезектесіп өз доптарымен белгіленген «мақсатқа» тигізу керек. Сосын керісінше жасалады. «Орамал». Залдың ортасына орамал ілінеді. Қатарласып ойыншылар тұрады. Қолдарында шағын доп ұстайды. Ойыншылардың міндеті - орамалды доппен қағу. «Шұңқыр және доп». Ойыншылар кең түрде дөңгеленіп тұрады. Әр ойыншы өз алдынан шағын шұңқыр қазады, қолдарында таяқшалары бар. Ортадан үлкен шұңқыр қазылады. Жүргізуші допты ойыншылардың арасымен өткізуге тырысады, үлкен шұңқырға түсіруі қажет. Басқа ойыншылар жүргізушіге жол бермей,...

«Есімін тап». Ойыншылар екі топқа бөлінеді. Біріншісі бөлмеде қалып, екіншісі шығады. Одан кейін ойыншы шыққан ойыншылардың есімдерінің ішінен бір есімді таңдайды. Шыққан команданың ойыншыларын бір - бірден ішке шақырады. Келген ойыншы өзін таңдаған ойыншыны сезіп, табуы керек. «Инені тап». Ойыншының біреуі сыртқа шығады. Қалған ойыншылар инені тығады. Шыққан ойыншы ішке кіріп, ойыншыларды аралап, инені табуы керек. «Кім күшті?». Екі ойыншы бір - біріне арқасымен тұрады, тұйық жіппен байланған жіптің түйіншегі екі ойыншының ортасында орналасады. Екеуі бір уақытта өз жағына қарай бір - бірін тартады. «Өз орныңды тап». Бұл ойынның тағы бір аты - «Үшіншісі артық» деп те аталады. Ойыншылар жұптасып, екеуден бір - біріне арқасымен дөңгелек құрып тұрады. Ойынды бастаушы және жұбы жоқ ойыншы бастайды. «Артық» ойыншы қашып, бастаушы оны қуады. Міндеті - қашушы кез - келген жұптың алдына барып тұра қалады. Осы жұптағы үшінші ойыншы «артық» болады. «Кім кетті?». Жүргізушіні таңдап қалғандары дөңгелене тұрады. Жүргізуші мына командаларды орындайды: жүру, секіру, жүгіру сияқты, ал басқалары қайталайды. Одан кейін екі ойыншыға барып, оларға дөңгелекті айналып шығып, жүргізушінің орнына баруды тапсырады. «Жұбыңды тап» Балалар екі топқа бөлінеді. Бірінші топ әр түрлі атрибудтарды бастарына киеді, екінші топ олардың балаларының...

«Айқасу». Ойыншылар екі командаға бөлінеді. Орталық алаңға бірінші жұп шығады: әрбір командадан бір - бір адам шығады. Бір - біріне арқасымен тұрып, шынтақтарын айқастырады. Команда бойынша бір - бірін көтереді, аяқтары еденнен көтерілуі керек. Қарсыласын көбірек көтерген команда жеңімпаз атанады. «Арқан тарту». Ойыншылар екі командаға 5 - 6 адамнан бөлінеді. Ортасында орамал байланған арқан алынады. Ойын міндеті - арқанды өз жағына тартып жеңу. «Жасақ». Ойыншылар екі командаға бөлінеді. Әрбір команда келесі тапсырманы орындайды: «миналы алаңнан» қойылған кедергілерден өту, «батпақтан» төсеніш іздерден өту, «гранаталар» лақтыру - кішкентай дорбаларды лақтыру. «Жігіттер». Тәрбиеші: Құрметті жігіттер, Біз сіздерді қызықты, Әдемі ойынға шақырамыз. Отырғандардың ішінен бір жігіт таңдап алынады. Ал қалған балалар аттың жүрісін салады. Сөйтіп, екінші ойыншы мен жігітті ауыстырады. Мен атқа отырғызыңдар! Киізде үй маған тар енді, Жарқыраған жол үстінде, Әшекейлері кілемше тәрізді әдемі, Ат үстінде отырып алға қарай шабамын. Қалған балалар ат үйірін бейнелейді. Ойын жігітті алмастырумен жалғаса береді. «Тапқыр». Тегіс жерге дөңгелек сызып, радиусына тең жіп алынады. Жүргізуші дөңгелек ортасында тұрып, тізе тұсында жіпті жай, біресе тез айналдырып, ойыншыларды ілуге тырысады. Қалған ойыншылар жіпке ұрынбай аттап не...

«Көңілді жарыстар». Ойыншылар екі командаға бөлінеді. Біріншісі бас жақта қатарласып тұрады. Дабыл бойынша жолдағы кедергілерден өтіп, финишке жетуі керек: тізелей отырып кедергілер арасынан өту, аяқ арасына допты қысып өту, гимнастикалық орындықтан өрмелеп өту. Екінші команда да осыларды орындайды. «Поезд». Балалар бір - бірінен ұстап әр түрлі төсеніштермен, текшелердің арасынан өтеді. «Татулы жарыстар». Тапсырманы жұптасып орындайды: бір бала қолымен еденге тіреледі, екінші бала оның аяғыннан ұстап белгілі ара қашықтыққа жүреді; араларына кеуде тұсына шар қысып жүру; екі ойыншы дөңгелек ішінде финалға дейін жүгіреді. «Алғырлар». Залда кедергілер қойылған:секірмелі-доптар, қанаттар, шағын доптар, секіргіштер, аттар. Тәрбиешінің дабылы бойынша балалар түрлі жаттығулар жасап, дабыл бойынша орын ауыстырады.

«Есімін тап». Ойыншылар екі топқа бөлінеді. Біріншісі бөлмеде қалып, екіншісі шығады. Одан кейін ойыншы шыққан ойыншылардың есімдерінің ішінен бір есімді таңдайды. Шыққан команданың ойыншыларын бір - бірден ішке шақырады. Келген ойыншы өзін таңдаған ойыншыны сезіп, табуы керек. «Инені тап». Ойыншының біреуі сыртқа шығады. Қалған ойыншылар инені тығады. Шыққан ойыншы ішке кіріп, ойыншыларды аралап, инені табуы керек. «Кім күшті?». Екі ойыншы бір - біріне арқасымен тұрады, тұйық жіппен байланған жіптің түйіншегі екі ойыншының ортасында орналасады. Екеуі бір уақытта өз жағына қарай бір - бірін тартады. «Өз орныңды тап». Бұл ойынның тағы бір аты - «Үшіншісі артық» деп те аталады. Ойыншылар жұптасып, екеуден бір - біріне арқасымен дөңгелек құрып тұрады. Ойынды бастаушы және жұбы жоқ ойыншы бастайды. «Артық» ойыншы қашып, бастаушы оны қуады. Міндеті - қашушы кез - келген жұптың алдына барып тұра қалады. Осы жұптағы үшінші ойыншы «артық» болады. «Кім кетті?». Жүргізушіні таңдап қалғандары дөңгелене тұрады. Жүргізуші мына командаларды орындайды: жүру, секіру, жүгіру сияқты, ал басқалары қайталайды. Одан кейін екі ойыншыға барып, оларға дөңгелекті айналып шығып, жүргізушінің орнына баруды тапсырады. «Жұбыңды тап». Балалар екі топқа бөлінеді. Бірінші топ әр түрлі атрибудтарды бастарына киеді, екінші топ олардың балаларының атрибудтарын...

Балаларда қабылдаудың, зейіннің, есте сақтаудың, ойлаудың және тілдің дамуы саусақтардың қимылдарының икемділігі мен дәлдігі қаншалықта дамытылғанымен тығыз байланысқан. Үй тұрмысындағы кәдімгі заттар арқылы саусақтардың икемділігін және тактилдік сезімталдықты қалай дамытуға болады? Ең бастысы – баламен ойнау үшін, арнаулы ештеңе сатып алуға қажеті жоқ – барлығы үйде табылады. 1) Ашық түсті поднос алыңыз, оған күрішті жұқа қабатпен себіңіз және саусақпен сызықсалыңыз. Сызық ашық түсті болып шығады, бала сөзсіз сізді қайталағысы келеді. Әрі қарай қиялыңызды қосыңыз: күн, үй, гүл, көлік, немесе басқа заттарды. 2) Терең тәрелкеге фасоль себіңіз. Баланың қолына пластиктан жасалған кішігірім бөтелке беріңіз. Тәрелкеден бір-бір фасольден алып бөтелкенің ішіне лақтыруды көрсетіңіз. Балаға бұл ермек ұнайды, үйткені фасольдер бөтелкенің ішіне дүрсілдеп түседі. 3) Кофеден немесе шайдан қалған қалбырды алыңыз, тесік істеңіз, ішіне тесіктен бір-бір түймеден лақтырып отырыңыз. Баланы түймелер сылдырлап түскені қызықтырады. 4) Картоннан жасалған кішігірім қорапты және кір қысқыштарды алыңыз. Оларды қораптың іргелеріне қалай қыстырып қоюын көрсетіңіз. Бұл ойын саусақтарды керемет бекітеді және қимылдардың үйлестіруінің дамуына көмектеседі. 5) Балалар сурет салғанды жақсы көреді.мұндай мүмкіншілікті беріңіз. Оны саусақтармен жеңіл...