Компьютердің әсері

Бүгінгі күнде компьютерлер әр отбасында,мектептерде бар, осыған байланысты барлық ата-аналарды компьютердің балаға тигізетін әсері толғандырады.Өсіп келе жатқан бала ағзасына кауіпсіз бе? Денсаулығына зиян келтірмеу үшін балаға қанша уақыт компьютер алдында отыруға болады ? Заманауй әлемде техниканың дамуына байланысты біздің көзімізге бізді қоршаған ортаның, жұмыстағы заттардың күн сайын жаман әсері тиеді. Күн сайын оқимыз(жұмысқа барар жолда көлік ішінде),ұялы телефонның смс-хабар қызметін пайдаланамыз, жұмыс күні сағаттар бойы компьютер мониторы алдында отырамыз, ал кешке, үйге келіп тағы теледидар қараймыз.Бұл жағдайда көру саулығын сақтап қаплу өте қиын. Компьютермен жұмыс кезінде көзге түсетін жүкті азайту үшін белгілі бір ережелерді сақтау қажет. Бірінші, монитор көзден 70см алыс, оған тура қарағанда жоғарғы шеті көрінетіндей орналасуы керек.Екінші, мониторды орнатқан кезде экранда ақ дақтардың болмауын қадағалаған жөн,оның неден пайда болғаны мәнді емес. Сондай-ақТакже необходимо помнить, что нельзя работать за монитор алдында более 30 минуттан артық жұмыс істеуге болмайтынын естен шығармау керек, әр жарты сағатта көзге демалыс беру қажет. Компьютермен жұмыс кезінде жалпы ағзаның шаршауы ересектерде 4 сағаттан кейін білінеді, ал жас өспірімдерде 2,5-3 сағаттан кейін. Сонымен қатар жұмыс кезінде тұла бойы қалпына да байқау жасау керек: арқасы түзу, иықтары босаңсыған, ал мойын бұлшық еттері шамадан тыс зорланбауы қажет. Компьютермен үнемі жұмыс істеу қөз қырағылығының төмендеуіне, көздің оқу кезінде, тез шаршауына жағымсыз ,тіпті ауырғанын сезінуге немесе қызаруына әкеліп соғады. Қаншалықты біз балаларды монитордан қумасақ та 5 жастағы бала үйдегі компьютерден өзіне керекті файлдарды тауып ала алады, бұл ешкімді таң қалдырмайды. Nielsen Online компаниясы 2009 жылғы мамырда Ғаламторда отыратын балалар туралы нақтылы мәлімет алу үшін зерттеу өткізді. АҚШ-та 2 ден 14 жасқа дейінгілер 16 миллионна аса, АҚШ-та жалпы пайдаланатындардың 9,5 пайызын құрайды. Салыстыру үшін 2004 жылы осы баламалы зерттеу өткізілді, нәтижесінде сол кезде балалар аудиториясы что детская аудитория на тот момент составляла около 13 миллион шамасын құрады ( 18%-ға )кем. 5 жыл ішінде пайдаланатын ересектер 10 пайыз артты..Ертеректе статистика бойынша бала тәулігіне 7 сағат жүйеде болатын, ал қазір – 11. Әдетте компьютер алдында көп уақыт отыратын ұлдар, ал қыздар болса тоғыз пайыз беттрге артық шығады. Қазақстанда жағдай басқаша. Сондай-ақ, қауіпсіздікті қамтамасыз ететін саладағы мамандандырылғанSymantec Corp.,компаниясы балалар нақтылы ғаламторда немен айналысатынын анықтау мақсатымен зерттеу жасады. Оның қорытындысы ретінде «Балаларды ғаламтордағы іздеу сұранысы 100 Топ тізімі» болды. Ең жариялы портал- YouTube ,екінші орында Google іздеуші, ал Yahoo! Жетінші орында. Күткендей,ең алдыңғы ондыққа түскен балалар сұранысы «секс» и «порно» сөздері. Басқа да сұраныстардың ішінде болған: eBay, Wikipedia, Майкл Джексон, Майли Сайрус ( Walt Disney «Ханна Монтана»компания топтамасында басты рольді сомдайды), Тейлор Свифт (Америка әншісі), Webkinz (игрушки), Club Penguin ( он-лайн балалар ойыны) и песня группы Black Eyed Peas "Boom Boom Pow". Так что, дорогие родители, раз уж нам приходится мириться с атрибутами нового века, постараемся хотя бы держать ситуацию под контролем и внимательнее относиться к тому, куда именно всемирная паутина затягивает наших малышей. Сіздің балаңыз қай жастан ғаламторды пайдалуды бастады.

Ғаламторды пайдалану қауіпсіздік ережелері

"Балам үйде, компьютер алдында - ендеше, бәрі ойдағыдай, ол қауіпсіз". Ата-аналарды көпшілігі осылай ойлайды. Олар қателеседі.Ізденіс жүйесі және әлеуметті желілер эрасының балалары көшеде ғана қауіпті жағдайда емес. Компьютерлердің мониторлары арқылы оларға аз қауіп төнбейді. Қауіптердің бірі - кибербулинг: үрей мен бағыныштылыққа соқтыратын- үркіту, психологиялық және дене терроры. Ғаламторда мұндай зорлық-зомбылық сирек жағдай емес: түрлі агрессиялық және жағымсыз контент сияқты, алаяқтық, сексуалдық алымсақтық. Әрине, Ғаламтор қорқыту көзі ғана емес , ол қарым-қатынас пен өзін-өзі дамытудың зор мүмкіндігін береді. Ғаламтор зиян емес пайда әкелу үшін,ата-аналар балаларын жолды бағдар шамның қызыл шамына өтпеу керектігі сияқты Желіні қауіпсіз пайдалану ережелеріне үйретуі керек.

Ересектер үшін төрт ереже.

Ереже 1. Сіздің балаларыңыздың Дүние жүзілік өрмекшінің өрмегіндегі әрекетіне назар аударыңыздар: - Балаларды Ғаламтор бойынша "еркін жүзуге" босатпаңыздар . Баланың Ғаламтордағы қатынасына белсенді қатысыңыз,ерекше меңгеру кезінде. - Ғаламтор көмегімен қалай,не білгені туралы аламен әңгімелесіңіз және дер кезінде қорқытудың алдын алыңыз. 
Ереже 2. Баланы желінің мүмкіндігі мен қауіптері туралы хабардар етіңіз: - Балаға Ғаламторда өмірдегі сияқты «жақсы» да «жаман» адамдар кездесетіні түсіндіру керек. Егер Ғаламторды басқа пайдаланушы жағынан жағымсыз жағдайларға немесе зорлыққа тап болған жағдайда, ол жақын адамдарға хабарлауы керек. - Балаға өзіне ақпарат іздеуді , оны тексеруді өз көмектеріңізбен үйрету қажет. -Ақылы ақпаратты басып алуға, Ғаламтордан ақылы ақпарат алуға мұқият қарауды үйретіңіз,әсіресе sms жіберу арқылы,ақша жоғалтпау үшін. - балаңыз пайдаланатын пайдалы, қызықты, қауіпсіз ресурстар тізімін жасап, соларды пайдалануға кеңес беріңіз.
Ереже 3. Баланың Желіде отыруын бақылаудың ыңғайлы түрін таңдаңыз: - Компьютеріңізге қажетті бағдарламалық қамтамазсыздық орнатыңыз – ата-аналар бақылауының шешімі, Касперскидің немесе Doctor Web антивирусы. - Егер сіздің балаңыз – төменгі сынып оқушысы болып, үйде жиі жалғыз қалса, оның Ғаламторда болуын шектеңіз. - Егер отбасы мүшелері компьютер пайдаланса, оны баланың бөлмесіне емес, барлығына қолжетімді жерге орнатыңыз. - Өз компьютеріңізде ересектермен балалар үшін түрлі есепке алу жазуларын жасаңыз. Ол баланы қауіпсіздендіріп қана емес,өзіңіздің жеке мәліметтеріңізді қауіпсіздендіреді. - балаңыз шығатын ресурстарды қадағалаңыз. Компьютерді жай ғана жайына келтіру сізге қызыңыздың, не ұлыңыздың қандай ақпарат қарайтынын білуге мұмкіндік береді.
Ереже 4. Балардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін Компьютерлік сауаттылық деңгейін үнемі арттырыңыз: - Компьютерлік және Ғаламтор – сауаттылығын арттырудың қолайлы мүмкіндігін қолданыңыз , мысалы, курстарға бару, арнайы әдебиет оқу, сараптаушылардан кеңес алу. - Отбасы мүшелерін тегіс Компьютер мен Ғаламторда қауіпсіз жұмыс істеудің негізгі қағидаларымен танысыңыз.

Статистика не дейді?

"Билайн" компаниясының Ғаламтор пайдаланушылары арасында жасаған зерттеудің басты түрлерін келтіреміз.

Ғаламтор адам өмірінде . (96%) Ғаламторға күн сайын шығып, орташа 5 сағатқа жуық пайдаланады. Белсенді пайдаланушылар үшін Ғаламтор- бұл көбінесе ақпараттық база мен электрондық кітапхана.

Ғаламтор қорқынышы. Респонденттердің басым көпшілігі (84%) Ғаламторда келеңсіз ақпаратпен (мысалы, экстремистік, порнографиялық, жарнамалық мазмұнды) мен компьютер вирустарын жұқтыруға кездеседі.

Қауіпсіз Ғаламтор деген не? Респонденттердің басым көпшілігі (88%)"қауіпсіз Ғаламтор-" түсінікті вирустардан зиян келтіретін бағдарламадан қорғау, 70% - жеке ақпаратты бұзудан қорғау, 54% - спамнан қорғау, сауал қойылғандардың жартысы (45%) «қауіпсіз Ғаламтор» дегенді жағымсыз ақпараттан балаларды қорғау ретінде түсінеді. қауіпсіз Ғаламторды пайдаланатындардың 50% өз бетімен қорғаудың құралы ретінде қауіпсіздіктің базалық құралдарын таңдайды, жартысынан астамы (55%) Ғаламторда өз бетімен қауіпсіздікті қамтамсыз ету айтарлықтай күрделі деп санайды..Тек қана 4% мәселені түсуіне қарай шешеді.Өз қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі құралы ретінде (93%) антивирустық бағдарламаларды ерекше атайды.

Ғаламтор-сауаттылық деген не, оны кімге және қалай көтеру қерек? Сұралғандардың көпшілігі(89%) Ғаламтор-сауатын ақпарат іздеуді және маңызды желі ресурстарын пайдалана білу ретінде түсінеді, 70% Ғаламтор-сауатын Ғаламтордағы қауіпсіздік қорқынышы ретінде санайды. 75% Ғаламтор-сауатын кез келген заманауй адам үшін маңызды, әсіресе балалар үшін деп санайды. Сұралған 8-16 жас аралығында баласы бар респонденттердің көпшілігі өз Ғаламтор-сауаты деңгейін баласының сауатынан жоғары қояды. Сұралған 8-16 жас аралығында баласы бар респонденттердің 60% Жартыға жуығы бұл алдымен мектеп пен ата-аналардың міндеті деп есептейді .

Бала мен компьютер: қанша "байланып отыруға болады"?

15 жыл бұрын Жапонияда — компьютерлік қояншық жаңа ауруы пайда болды. Бұл диагнозды мектепке дейінгі балаларға қояды. Дәрігерлердің айтуы бойынша компьютерлік ойындармен әуестену және көп сағат бойы компьютер алдында отыру адам психикасына әсер етеді. Балалар жиі ашулы күйде болады.Кейде олардың мінез-құлқы тұрмыста агрессивті болады. Бөбектер басының жиі ауыратынын,тіпті құсуға дейін баратынын білдіреді. Есінен танған жағдайлар да байқалады. Жапонияда мұндай науқасқа ұшырағандар бірнеше жыл дәрігердің бақылауында болады. Мамандардың байқауынша,физиология деңгейінде келесі өзгерістер байқалады. Жүйке жүйесі шегінде қозу мен тежелу сияқты бір- бірімен байланысқан үдерістер әсер етеді. Үнемі қозу сигналы түскенде тежеу процесінің оған шамасы келмейді де бала невроз күйге түседі. Сонымен қатар бір уақытта жүрек тамырларына жүк түседі. Осындай синдром бастауыш сынып оқушылары мен 13-15 жастағы жасөспірімдерде жиі байқалады. Дәрігерлер мектеп жасына дейінгі балаларға компьютер алдында күніне қырық минуттан артық отырмауына кеңес береді, қиын салдарды болдырмау үшін. Бұл Жапонияда. Бірақ бізде де бәрі ойдағыдай емес. Дәрігерлер теңіз өңірінің мектепке дейінгі балаларында компьютерлік қояншық синдромының пайда болуынан қауіптенеді. Ата-аналардың өз балаларының виртуалды бос уақыттарын өткізуіне мұқият болуының сұрайды. Жарық кадрларының тез ауысып отыруы жүйке жүйесіне кері әсер етеді. Тәуекел тобына шала туған, тууы кезінде жарақат, жатырда гипоксия. алған балалар кіреді. Бұл туралы Владивостокта болған баспа конференциясы барысында отбасы психологі,клиникалық психатрия мен психология Институтының қызметкері Людмила Миргородскаяның мәлімдегені туралы РИА"Дейта"тілшісіхабарлайды "Мектеп жасындағы балаларға 3 сағат компьютер алдында отыруына рұқсат ету— бұл ашық тәуекелге бару. Баланың арқасына, омыртқасына және бұлшық етімен қатар бас миына да жүк түсіреді. Баланың жүйкесі қозады да, бұл күйден оны арылту оңайға түспейді. Осы себепті «жүйке ауруларына» шалдығатынын ескертеді психолог. Төменгі сынып оқушыларына күніне 10 минуттан артық отырмауды табанды талап етеді. Орта мектепте — 20 минуттан артық емес, ал жоғарғы сынып оқушыларына – жарты сағаттан артық. Бұл туралы MedPulse оқырмандарына әлеуметтік даму денсаулық сақтау Министрлігінің бас офтальмологі , Мәскеудің көз ауруларының Гельмгольц атындағы ғылыи- зерттеушілік институтының директоры профессор Владимир Нероев айтты. Баланың көру органы жетік қалыптаспаған. Ресей мектептерін санитарлық нормаларға ұқсатып жаппай компьютерлендіруге қарамай өзгертілуі кәдік. Мәселе тіпті де сабақтардың белгіленген нормадан ұзақтығында емес. Барлық бос уақытын монитор алдында өткізетін мектеп оқушыларының толық бір ұрпағының қалыптасуында. Санитарлық-эпидемиялық талаптарға сәйкес, 1-4сынып оқушылары компьютер алдында 10 минуттан артық уақыт өткізбеуі керек , с 5 – 7сыныптар- рұқсат етілген уақытты 15 минутқа дейін ұзарта алады, 7 – 9 сыныптар - 20 минутқа дейін. Жоғарғы сынып оқушыларына мониторға 30 минуттан асырмай қарауға рұқсат етіледі бірінші сабақта, бұл уақытты 20 минутқа ұзартуға- екінші сабақта. Бұл талаптар жайдан-жай қойылмаған. "Адамның жасы қанша кіші болса сонша, оның көзі соншалықты компьютер зиянына душар болатынына . — ерекше көңіл аударады профессор Нероев. — Кішкентай балаларда алдымен алыстан көрмеушілік дамиды. Әбден қалыптаспаған көзге үнемі мониротда жылтылдау қалыптасуна кедергі жасайды. Жоғары технологиялық Жапонияның көзілдірік киген мектеп оқушылары мен студенттерін көрудің өзі жеткілікті. Ресей мектептерінде 10 минут сабақ тіпті бірінші сыныптарда жүргізілмейді, бұл керек те емес. Владимира Нероевтің айтуынша, как тұқым қуалаушылық, экология, жүре пайда болған, туа пайда болған көз аурулары сияқты факторлерге тағы көзге түсетін артық жүк қосылса,онда бұл аурудың пайда болуына немесе бар аурудың өршуне әкеліп соқтырады. Салдарлары сорақы болуы мүмкін — нашар көру мен соқырлық. Электрондық оқулықтар керек пе ? Мектепті компьютерлеуді жақтайтындар, жағымсыз жағдай салдарын жоққа шығарады. Электрондық оқулықтар қосымша жарықтануды талап етеді, қараңғыда оқып көздерін бүлдіреді. Сонымен қатар, мектеп оқушыларына он кило тартатын «макулатураның» орнына түрлі электрондық салынымдары бар бір кітап алып жүру жеткілікті. Сонымен қатар күн тәртібінде баланың монитор экранына күні бойы қарамауын ескеріп ұйымдастырған дұрыс болады.", — дейді профессор Нероев. Сараптаушылар цифрлық әліппелердің кемшілігі де барын анықтады. Қағаз оқулықтар балаларды кітаппен жұмыс істеуді үйретеді, тазалықты,ұқыптылықты, іздеу дағдыларын қалыптастырады, есте сақтау қабылетін дамытады. Сараптаушының сөзіне қарағанда Электрондық оқулықтар, мұндай тәрбиелік қызметті орындамайды. Алу көзі: medpulse.ru